Hoewel veel mensen hun desktopcomputer hebben ingewisseld voor een laptop, zijn er nog volop computergebruikers die wel een pc en monitor hebben. Ben je op zoek naar een monitor, dan vertellen we je hier waarop je moet letten en welke 24- en 27-inch monitoren een goede keuze zijn.
Aad Munsterman, Jarno Stinssen en Rob Coenraads
In dit artikel gaat het over een los beeldscherm dat gekoppeld wordt aan een computer. Het doel waarvoor je het scherm gaat gebruiken, bepaalt de grootte en specificaties. Beeldschermen zijn er in diverse maten, resoluties, verversingsfrequenties, reactietijden, aansluitmogelijkheden, extra breed of zelfs gebogen. Het doel waarvoor beeldschermen gebruikt worden, is zeer divers. Globaal kun je het onderverdelen in standaard kantoorautomatisering, grafische- en beeldverwerking en gaming. In dit artikel vertellen we je waar je op moet letten bij de keuze van een monitor. Hierbij vertellen we wat al die begrippen, specificaties en getallen betekenen. Bovendien hebben we enkele monitoren geselecteerd die een goede keuze zijn.
Grootte, beeldverhouding en vorm
Beeldschermen zijn beschikbaar in diverse maten, waarbij de grootte wordt aangegeven in inch (2,54 centimeter) voor het schermdiagonaal. Tegenwoordig zijn 24 tot en met 27 inch de meest populaire maten. Hierbij heb je een goed werkoppervlak en blijft de monitor nog redelijk in omvang, zodat je hem goed kwijt kunt op je bureau. Alles wat daar qua formaat boven zit, richt zich al snel op (extra) productiviteit of gaming.
De standaard beeldverhouding voor veel monitoren is 16:9, maar grotere monitoren beschikken over een beeldverhouding van 21:9 dat ultrawide wordt genoemd. Deze zijn populair onder filmliefhebbers, omdat deze beeldverhouding bijna exact overeenkomt met die van 21:9-bioscoopfilms en je dus geen lelijke zwarte balken in beeld ziet. Ook veel gamers kiezen voor deze beeldverhouding: grote games als FIFA, The Witcher of GTA komen hierop veel beter uit. En natuurlijk is een extra breed scherm handig als je vaak met meerdere geopende programma’s en werkbladen op je bureaublad wilt werken. Er zijn zelfs varianten met een 32:9 verhouding, genaamd Super Ultrawide.
Tevens zijn er gebogen schermen verkrijgbaar. Zo’n curved scherm zorgt voor een panoramisch effect en de kleurweergave blijft over het hele scherm gelijk. Bovendien hoef je minder met je nek en ogen te bewegen, wat ervoor zorgt dat je minder snel moe raakt. De meerprijs is wel aan de (te) hoge kant…
Resolutie
De schermresolutie gaat over het aantal pixels (beeldpunten) in de breedte en hoogte van een monitor. De belangrijkste resoluties op dit moment zijn full-hd (1920 x 1080 pixels), (W)QHD (2560 x 1440 pixels) en 4K/UHD (3840 x 2160 pixels), gemeten bij een 16:9 beeldverhouding.
Combineer je schermgrootte en resolutie, dan krijg je de pixeldichtheid, oftewel het aantal pixels per inch (ppi). Hoe hoger de pixeldichtheid, des te scherper het beeld (kan zijn). De pixeldichtheid is dus ook een aspect dat de scherpte bepaalt. Hoe hoger de resolutie op een kleiner scherm, hoe hoger het aantal pixels per inch: een 25inch full-hd scherm heeft dus ook een scherper beeld dan de 34inch variant. Een hoge resolutie is vooral van belang als je veel met Photoshop of andere bewerkingssoftware werkt of je 4K-videocontent wil maximaliseren.
4K oftewel ultra-hd of uhd4K-monitoren hebben met een resolutie van 3840 x 2160 pixels liefst vier keer zoveel pixels als een full-hd monitor. Hiermee kun je 4K-films op een volledig scherm bekijken en heb je veel meer ruimte voor vensters. Moderne besturingssystemen zoals Windows 10 kunnen de interface schalen: tekst en icoontjes worden dan met meer pixels getoond, maar de grootte op het scherm blijft identiek aan lagere resoluties. Dat doe je door in Windows de schaling op 200% te zetten: ga via het Start-menu naar Instellingen, daarna Systeem en pas vervolgens bij Beeldscherm het vakje bij Schaal en lay-out aan. Het resultaat: een veel scherper beeld en fijner voor je ogen. Wie eenmaal daarmee heeft gewerkt, wil niet meer terug. Gangbare resoluties zijn 3840 × 2160 of 4096 × 2160 pixels. De weergave lukt met een recente grafische kaart en een usb-c-, DisplayPort- of hdmi-kabel. Voor vloeiende weergave met 60 Hz is HDMI 2.0 of DisplayPort 1.2 nodig, zowel voor aansluitingen als de kabel. |
||
Paneel
De kwaliteit van het beeld wordt tevens bepaald door het type paneel dat door de fabrikant wordt gebruikt. Vrijwel alle monitoren maken gebruik van een lcd-paneel waarbij er vier verschillende soorten te onderscheiden: IPS, PLS en TN en VA.
Het populaire IPS-paneel (in-plane switching) is doorgaans het beste allround-paneeltype met zijn groot kleurbereik en prettige kijkhoeken. Daarmee is een IPS lcd-paneel vaak wel het duurste van de vier. Het scherm kan een glanzende of een matte antireflectie-oppervlakte hebben. De laververatste is het meest populair vanwege de betere leesbaarheid: er zijn dan geen weerspiegelingen die het beeld kunnen beïnvloeden.
PLS staat voor Plane to Line Switching en lijkt qua technologie op IPS, alleen is de helderheid van deze schermen vaak relatief hoger. Een nadeel van PLS is vaak dat de verversingssnelheid te laag is om games zoals een shooter op fatsoenlijke wijze te kunnen spelen. Voor ultieme verversingssnelheden kunnen gamers het beste aankloppen bij TN-panelen (twisted nematic). Houd er echter rekening mee dat TN een mindere kleurweergave heeft en vaak wat minder brede kijkhoeken.
Als laatste zijn er VA-panelen, wat staat voor vertical alignment. Qua kleurweergave zitten zij tussen IPS en TN in, waardoor het een mooie middenklasser is te noemen met vaak hoge contrasten en een uitstekende zwartwaarde. Gamen is dankzij de vaak wat lage reactietijd van VA-panelen lastig.
Verversingssnelheid en reactietijd
De verversingssnelheid van een scherm geeft het aantal keer per seconde aan dat een scherm een nieuw beeld vertoont. Dit wordt ook wel refresh rate genoemd en wordt aangegeven in Hz (hertz). Standaard is 60 tot 75 Hz, daarboven bevindt zich een populaire frequentie van 144 Hz die specifiek voor gaming-monitoren wordt gebruikt. Hoe sneller de verversing, hoe vloeiender het beeld wordt weergegeven. Voor ergonomisch beeld wordt 60 Hz aangeraden. Hogere waarden zijn mogelijk, maar de grafische kaart op de pc en de aansluiting moeten dit ook ondersteunen.
Een kenmerk dat daarmee in lijn ligt, is de reactietijd van een scherm. Dat is de snelheid waarmee een scherm een pixel kan laten oplichten. Voor normaal gebruik is 3 tot 5 ms (milliseconden) de standaard, voor high-end gaming worden supersnelle reactietijden van circa 1 ms gevraagd. Gamers kunnen nog even kijken of G-Sync (Nvidia) of FreeSync (AMD) door de videocontroller wordt ondersteund. Zo ja, dan kunnen ze dat als vereiste meenemen. Deze techniek maakt een dynamische aanpassing van de verversingsnelheid mogelijk, waardoor er nog minder kans is op haperingen van het beeld.
Kleurbereik
Bij het kiezen van de juiste computermonitor is het ook belangrijk om te letten op de kleurdiepte. Dit is het aantal gradaties binnen de kleurkanalen rood, groen en blauw. Anders gezegd: het aantal kleuren dat een monitor kan weergeven.
Tegenwoordig zijn er drie belangrijke categorieën te onderscheiden: monitoren met minder dan 8 bit kleurdiepte, monitoren met 8 bit kleurdiepte en monitoren met 10 bit kleurdiepte. Monitoren met minder dan 8 bit (<16,7 miljoen kleuren) aan diepte zijn vaak het goedkoopst, maar kunnen behoorlijk wat minder kleuren tonen en heel accuraat zijn ze dan ook niet. 8 bit aan kleurdiepte staat gelijk aan 16,7 miljoen kleuren en is de meest populaire versie, met een mooie mix tussen prima kleurdiepte en schappelijke prijs. Premium monitoren maken gebruik van 10 bit, wat neerkomt op 1,07 miljard aan beschikbare kleuren. Laatstgenoemde ondersteunen ook HDR-content (High Dynamic Range), waardoor films en series met extra diepe contrasten getoond kunnen worden voor de beste kijkerservaring.
Helderheid en contrast
De helderheid van een scherm wordt uitgedrukt in candela per vierkante meter (cd/m2) en wordt ook wel nits genoemd. Ook hier geldt: hoe hoger dit getal, hoe beter het is. Bij veel schermen zie je een (maximale) helderheid tussen de 250 en 300 nits, vaak heb je aan 150 nits al voldoende (bij normaal licht).
Contrastratio is het verschil tussen het zwartste zwart en het witste wit en wordt uitgedrukt in een verhouding, zoals 1000:1. Fabrikanten willen nog weleens ‘dynamische contrastverhoudingen’ gebruiken, maar die waardes kun je beter links laten liggen. De statische contrastverhouding is een betere maatstaf en hierbij is 1000:1 al redelijk goed. Ook hier geldt: hoe hoger hoe beter.
Aansluitingen en verstelbaarheid
De meeste monitoren beschikken tegenwoordig over een hdmi- of DisplayPort-aansluiting, voor aansluiting op oudere apparatuur komen DVI en VGA in aanmerking. De HDMI-standaarden evolueren regelmatig, waarbij steeds meer data (beeld, geluid, HDR etc.) kunnen worden getransporteerd. De HDMI 1.4-standaard is voor full-hd en QHD, HDMI 2.0 is geschikt voor 4K bij 60 Hz. Is er op je systeem alleen maar een usb-c-poort aanwezig, dan kun je de monitor aansluiten met een usb-c naar DisplayPort Alt Mode-kabel.
Er zijn wat kleine verschillen tussen HDMI en DisplayPort: HDMI ondersteunt maximaal 4K, biedt ethernetondersteuning en werkt optimaal zolang de kabellengte minder dan 10 meter bedraagt. DisplayPort biedt geen ethernetondersteuning, maar kent geen kwaliteitsverlies en ondersteunt 8K-resolutie. Usb-c en Thunderbolt 3 zijn fysiek gezien dezelfde aansluitingen. Usb-c-poorten worden dan ook gebruikt voor nieuwere MacBooks. Bijkomend voordeel van een computermonitor met usb-c is dat deze ook de aangesloten apparatuur kan opladen. Houd er echter rekening mee dat Thunderbolt 3 8K ondersteunt, terwijl usb-c maximaal een 4K-resolutie ondersteunt.
Gelukkig zijn tegenwoordig veel schermen in hoogte verstelbaar. Hoewel dat altijd nog iets duurder is dan een monitor met een vaste voet, kunnen we je dit wel aanraden.
Geteste monitoren
| 24inch monitoren | 27inch monitoren | ||||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| AOC 27G2U |
|||||
