Het Lab: IPv6 dossier heropend

Henk van de Kamer

Begin dit jaar vroeg de NLLGG – Nederlandse Linux gebruikersgroep – of ik een praatje over de huidige stand rondom IPv6 wilde geven. Persoonlijk had ik dit hoofdstuk in 2011 afgesloten, toen alle providers beloofden om te beginnen met het invoeren van IPv6. Ondanks mijn scepsis stemde ik toe om uit te zoeken hoe ver de invoering van IPv6 was gevorderd. Met als resultaat een serie verrassingen die ik absoluut niet had verwacht...

IPV4 IS OP
Op 31 januari 2011 had IANA – de overkoepelende organisatie die allerlei zaken rondom internet beheert – geen IPv4-adressen meer om uit te delen aan de vijf Regional Internet registry[ies] – afgekort RIR – die de wereld kent. Zoals verwacht waren Azië en Australië op 15 april 2011 al door hun voorraad heen. Niet verwacht was dat de voorraad van Afrika eerder op was dan Europa, alwaar op 25 november 2019 het laatste blok werd toegekend. Met dit gegeven zou je verwachten dat alle Nederlandse providers IPv6 aanbieden. Toch? Acht jaar zou meer dan voldoende tijd moeten zijn om dat te regelen, hoe complex netwerken ook in elkaar kunnen zitten. Helaas hebben bijna alle providers nog jaren lopen slapen. In oktober 2019 leverde KPN op circa 23 procent van hun aansluitingen native – ofwel net als IPv4 aan uw router toegekend – IPv6. Een jaar later begon KPN eindelijk serieus met het uitrollen en doorbraken zij in juni 2022 de grens van 60 procent. Sindsdien gaat het om onduidelijke reden wat langzamer, maar zaten ze in mei dit jaar rond de 83 procent. De enige provider die dat met vier tiende procent overtreft, is Freedom Internet, de opvolger van XS4ALL.

Voordat iemand gaat klagen over het kopje ‘IPv4 is op’, er is inderdaad een flinke handel in IPv4-adressen gaande. Ofwel met name in rijke landen worden overal ter wereld niet-gebruikte blokken opgekocht en vervolgens naar Europa gerouteerd. Maar dit alles gaat buiten RIPE – de Europese RIR – om.

SCHATTING IPV6
Voor het praatje wilde ik een enigszins betrouwbare inschatting presenteren van de huidige status. Afhankelijk van de bron is dat voor Nederland ergens tussen de 12 en 46 procent. Ten opzichte van omringende landen is dat weinig. Helaas kon ik in de meeste bronnen niet achterhalen waar deze cijfers op waren gebaseerd. APNIC – RIR voor Azië en Australië – Labs [https://stats.labs.apnic.net/ipv6] geeft wel ruwe cijfers, maar gebruikt vervolgens het getal van 13 miljoen gebruikers. Nu is gebruikers een verkeerde maat als het gaat om vaste aansluitingen. KPN noemt in de cijfers van het vierde kwartaal 2022 een totaal van 3,5 miljoen aansluitingen. Dat lijkt mij een beter uitgangspunt! Volgens het CBS hebben we 8,1 miljoen (2022) huishoudens en daarvan heeft 97 procent internet (2020). Dat laatste percentage groeit de laatste jaren nauwelijks meer. Ofwel we praten over 7,857 miljoen huishoudens met een internetaansluiting.

AS-NUMMER
De cijfers voor Nederland worden uitgesplitst naar 327 AS – Autonomous System – nummers. Dat zijn netwerken die op het internet zijn aangesloten. Toen jaren terug de IPv4-adressen al schaars werden, is als tussenoplossing CIDR - Classless Inter-Domain Routing – ingevoerd. Ooit is 75 procent van alle adressen aan Amerikaanse bedrijven uitgedeeld in zogenaamde klasse A (/8) netwerken. Zeer verkwistend! Met CIDR kunnen we netwerken ter grootte van een 2x maken. Ofwel een /8 kunnen we opdelen in acht /11 netwerken met elk ruim twee miljoen adressen. Meer dan waar een aantal Nederlandse providers het momenteel mee moeten doen. Mocht een provider groter worden, dan kan het een /13 netwerk verkrijgen en dan beide via dezelfde ASN administratief beheren

Synology QuickConnect via China?

PROVIDERS
Via prijsvergelijkers vond ik elf providers voor consumenten, ofwel huishoudens. Mogelijk zijn er meer, maar dat zal voor de uiteindelijke cijfers niet veel uitmaken. KPN en Ziggo bedienen namelijk reeds 87 procent van alle huishoudens, waarbij de eerste net iets groter is. Twee van de gevonden providers gebruiken het netwerk van KPN en van twee anderen kon ik niet vinden hoe zij op het internet zijn aangesloten. Daarmee houd ik zeven netwerken over die voornamelijk door ons consumenten gebruikt worden. Dat geeft tabel 1, zie pagina 90. Het uitgangspunt blijven de gevonden samples ofwel netwerkpakketjes waarvan APNIC via de IP-header heeft bepaald welke versie het is. Omdat het gebied van deze RIR als eerste serieus IPv6 moest gaan gebruiken, is dat volgens mij de meest betrouwbare meting. Dat geeft de % of AS-kolom en die is net als de samples zonder wijzigingen van APNIC overgenomen. Voor de % NL-kolom heb ik het aantal samples gedeeld door het totale aantal samples. Dit percentage gecombineerd met de volgens het CBS 7,857 miljoen huishoudens met een internetaansluiting geeft het aantal per provider. Qua KPN is dat bijna identiek met hun jaarcijfers. Ja, je kunt commentaar hebben op mijn aannames, maar bijna identiek is wat mij betreft goed genoeg.

Tabel 1: aandeel IPv6-verkeer per consumentenprovider

PERCENTAGE IPV6
Omdat het aantal gebruikers – lees aansluitingen of huishoudens – lijkt te kloppen met in ieder geval de KPN-gegevens, durf ik de % of AS-kolom te vermenigvuldigen met de % of NL om zo het Nederlandse aandeel IPv6-verkeer per provider te krijgen. Opgeteld geeft dat 59,2 procent en dat is hoger dan alle andere studies. Maar aangezien ik die niet kan controleren of waarvan ik waarschijnlijk al een verklaring kan bedenken voor het (veel) lagere percentage, is dit zeer waarschijnlijk het meest betrouwbare. Nu zou ik dit voor de omliggende landen moeten herhalen, maar daar de providers vinden plus het aantal huishoudens is lastig.

We lopen in Nederland sowieso achter omdat Ziggo niet opschiet. Als zij hetzelfde percentage van de huishoudens van IPv6 voorzien als KPN nu voor elkaar heeft, zouden we op 72,9 procent uitkomen. Een belangrijk deel van de rest moet van Delta Fiber en Odido (voorheen T-Mobile) komen. Deze twee zijn overduidelijk nog in hun winterslaap! Als de kolom % of AS richting de honderd procent gaat (en dat laatste stukje zal tergend langzaam gaan), bepaalt de % of NL-kolom het maximale percentage dat een provider kan bijdragen.

KPN
Na de verkoop van mijn huis in Aalten, kwam ik tijdelijk weer terug bij mijn ouders in het buitengebied van Lochem. Eind 2018 begonnen daar de grafwerkzaamheden voor het aanleggen van glasvezel [https://www.hetlab.tk/algemeen/glasvezel-buitengebied]. In april 2019 was alles aangesloten op het netwerk van KPN en konden we een nieuwe provider uitzoeken. Daarbij bleek XS4ALL te duur en werd het een andere dochter van KPN. Ondertussen is ook Telfort opgedoekt en zoals je in tabel 1 hebt gezien, is er in Nederland nauwelijks sprake van vrijemarktwerking. En zolang ACM niet snapt wat daarvoor echt nodig is, zal dat ook nooit gebeuren.

Helaas werkte de 6RD-truc uit Aalten niet in Lochem en moest ik weer een Hurricane Electric-tunnel aanleggen om IPv6 te kunnen gebruiken. Afgezien daarvan was de snelheid van glasvezel een verademing ten opzichte van ADSL. En die was begin 2018 door een noodkabel al van 2 naar 7 Mbit/s gegaan! Op 3 juni 2021 begon het netwerk vreemd te doen en ontdekte ik dat KPN ‘s-nachts in de Experia Box IPv6 had geactiveerd [https://www.hetlab.tk/obelix/ipv6-van-kpn].

ZIGGO
Omdat ik zelf geen ervaringen heb met Ziggo – in een ver verleden had ik een UPC-aansluiting in Ermelo en daar heb ik net voor de verhuizing een SixXS-tunnel gebruikt – besloot ik literatuuronderzoek (lees Google) te doen. Blijkbaar heeft Ziggo enorme problemen met het overnemen van de oude UPC-netwerken, want pas op 3 mei 2022 konden de eerste modems in bridge mode – ofwel het kabelmodem is dan een doorgeefluik en dat is zeker geen standaard configuratie – IPv6 activeren. Onduidelijk is hoe, want ik krijg de indruk dat het hier om DS-Lite gaat. Mogelijk dat voor de volgende aflevering een aantal lezers dat kan bevestigen, want dat maakt een andere ontdekking voor dit praatje tot een ramp van ongekende proporties...

TOT SLOT
Helaas moet ik op dit punt stoppen, omdat het uitleggen van de mogelijke ramp een aparte aflevering vraagt. Mijn idee dat in 2011 het IPv6-hoofdstuk kon worden afgesloten, is onjuist gebleken!