Windows 11 24H2

Ger Stok

Meestal rond deze tijd begint het bij de auteur (en niet alleen bij hem) te kriebelen. De eerste aankondigingen komen naar buiten over de aanstaande release van Windows 11 en deze aanpassingen zijn vaak ook al in de Insider-versie van Windows terug te vinden. We laten hier het een en ander de revue passeren men we beginnen met kunstmatige intelligentie.

Artificiële intelligentie (AI)

Het mag duidelijk zijn dat Microsoft de afgelopen tijd al zwaar heeft ingezet op AI. Het bedrijf gaat dat nog verder uitbouwen. Helaas komen veel van deze vernieuwingen maar ten dele beschikbaar voor bestaande computers. De echte power komt pas vrij bij – wat Microsoft noemt – een CoPilot+ computer. Dit vereist dus wel weer nieuwe hardware. Daarvoor worden dit jaar een reeks laptops en pc’s met nieuwe processoren gelanceerd, die zijn uitgerust met een NPU (Neural Processing Unit). Van Qualcomm wordt dat de Snapdragon X serie, van Intel de Core Ultra (Lunar Lake) en van AMD AI 300 en 9000 serie (Strix Point). Daarbij geldt dan ook nog de eis dat die NPU minimaal 40 TOPS (40 Trillion Operations Per Second) kan uitvoeren. De AI-bewerkingen worden dan niet meer hoofdzakelijk online uitgevoerd maar lokaal. Dat heeft grote voordelen bij toepassingen zoals beeld- en videobewerkingen (Studio-effects) die dan veel verder gaan dan alleen een achtergrond verwijderen of vervagen, en CoCreator waarbij een beeld kan worden gecreëerd op basis van getypte of gesproken aanwijzingen en de opvolger van TimeLine, genaamd ReCall . Deze laatste is de Activiteitengeschiedenis in de vorm van Snapshots en houdt bij welke werkzaamheden je in de afgelopen tijd hebt gedaan op de computer.

Verder zijn de terugzoekmogelijkheden sterk verbeterd. Zo kunnen nu ook gesproken opdrachten gebruikt worden om activiteiten terug te roepen. Voor sommigen is dat misschien een handige optie, maar het lijkt mij nogal privacygevoelig.

Een ander voorbeeld van de nieuwe uitbreiding is dat nu ook live ondertiteling van film en video in veertig talen mogelijk wordt. Ook profiteren toekomstige spellen van AI-toepassingen zoals Auto Super Resolution. De NPU assisteert bij het renderen van scènes, het beeld wordt aanzienlijk scherper, maakt hogere frame rates mogelijk en ontlast daarbij ook de grafische kaart.

De nieuwste generatie videokaarten zijn ook uitgerust met een NPU-chip, maar of deze alleen zijn werk doet bij beeldverwerking of ook met alle andere algemene AI-toepassingen binnen versie 24H2 is nog onduidelijk.

CoPilot

CoPilot is als zelfstandige app beschikbaar in een aantal taalgebieden (Engels, Spaans, Frans en Duits) en zou met de komende upgrade ook beschikbaar komen in het Nederlands. Maar daar is tot nu toe nog weinig van te merken. Maar even wachten dus tot de uiteindelijke lancering van de upgrade. Over die upgrade gesproken, deze is uitgebreider dan we van vorige versies gewend waren, met onder andere een nieuwe kernel. De upgrade zal dan ook meer tijd in beslag nemen.

 

Aanpassingen aan de Verkenner

Compressie en decompressie - Met ingang van de versie 2023H2 werd het mogelijk om naast zip-files ook bestanden in 7zip- en tar-format uit te pakken. De mogelijkheden worden nu verder verruimd. Ook comprimeren naar 7zip en tar wordt mogelijk. Dat is heel plezierig voor degenen die ook met Linux-bestanden aan de slag gaan, want daar wordt veelvuldig van tar-compressie gebruikgemaakt.

Nu wordt compressie in 7z- en tar-format ook mogelijk

Cosmetische ingreep - Als je tot nu toe met de rechtermuisknop op een bestand of map klikte, dan kreeg je een aantal iconen in beeld om te kunnen kopiëren, knippen enzovoort. Dat was kennelijk niet duidelijk genoeg, daarom zijn er nu ook tekstlabels toegevoegd aan de iconen. Niet wereldschokkend, maar toch…

Niet alleen iconen maar ook tekstlabels ter verduidelijking

Wifi

Deze versie gaat officieel ondersteuning bieden voor Wi-Fi 7. Vereiste is wel dat alle componenten, zoals routers, netwerkkaarten/chips e.d. dit Wi-Fi 7-protocol ondersteunen.

De snelheidswinst is verbluffend te noemen, van maximaal 9,6 Gbps (Wi-Fi 6E) naar 46 Gbps (zie onderstaande tabel) maar komt wel met een fors prijskaartje.

VERGELIJKING WIFI 6, WIFI 6E EN WIFI 7

 

 

 

 

Ook de instellingen voor wifi zijn op een aantal punten aangepakt. Zo kun je de lijst van wifi-stations simpel verversen en wanneer er met de verbinding problemen zijn, kan de vernieuwde Probleemoplosser snel aangeroepen worden.

Sudo (voor Windows)

Sudo (SuperUser Do) is een bekend begrip in de Linux-wereld. Het wordt daar gebruikt in een Terminal-venster om de opdrachtregel uit te kunnen voeren als administrator. Wil je hetzelfde bereiken in Windows, dan moet je de Terminal of Powershell openen met administratorrechten. Dat is nu niet meer noodzakelijk. Een commandoregel vooraf gegaan door Sudo wordt op admin-niveau uitgevoerd. Uiteraard wordt nog wel even om bevestiging gevraagd.

Sudo moet wel eerst aangezet worden in Instellingen

Energiebeheer

Waren er voorheen verschillen in de instelmogelijkheden van een apparaat met batterijvoeding (laptop/tablet) en een desktopcomputer, dat onderscheid is nu verdwenen. Beide kennen nu een uitbreide set instelmogelijkheden om het stroomverbruik te verminderen, of – zoals Microsoft het propageert – om mee te werken aan de CO₂-reductie. Bedenk wel dat een lager stroomverbruik ook invloed heeft op de overall-prestaties van het systeem. De staat en het verbruik van de accu over de afgelopen tijd kan nu ook in beeld gebracht worden. Het gedrag van de aan-uitknop, het deksel van de laptop en de tijden waarop de computer in slaap gezet moet worden, zijn nu simpeler in te stellen.

Energiebeheer is verder uitgebreid, ook voorapparaten zonder accu/batterij

Smartphone-koppeling

Was het in versie 23H2 al mogelijk de smartphone te koppelen met Windows zodat op meerdere systemen allerlei zaken gesynchroniseerd werden, met de komst van de nieuwe versie wordt het ook mogelijk de smartphone als webcam in te zetten. Dat kan niet alleen bekabeld maar ook draadloos, zodat het aantal mogelijke toepassingen groter wordt. Maar helaas blijft het wel uitsluitend gaan om Android-smartphones. Sorry Apple.

Je (Android) smartphone als autonome webcam

Snelle instellingen

Door rechts onder op de taakbalk te klikken, kunnen we een aantal snelle instellingen oproepen. Een beperking daarbij is dat we maar zes van deze instellingen in beeld kunnen krijgen. In de nieuwe versie van Windows is dit aangepast. We krijgen er weliswaar nog steeds maar zes in beeld, maar aan de rechterkant zit een scroll-knop waarmee we de andere instellingen in beeld kunnen krijgen.

Het aantal zichtbare Snelle instellingen is nog steeds zes, maar je kunt nu scrollen om de overige in beeld te brengen

Ondersteuning USB4

De nieuwe versie biedt nu officieel ondersteuning voor USB4 2.0. De maximale transfersnelheden bedragen 40 Gbps voor USB4 1.0 en 80 Gbps (bi-directioneel) of 120 Gbps (uni-directioneel) voor USB4 2.0, een grote stap voorwaarts ten opzichte van USB3.2. Vereiste is wel dat gebruikgemaakt wordt van USB4-apparatuur met een USB-C-aansluiting en PD (Power Delivery).

Ben je in het bezit van zulke USB4-apparaten, dan is een en ander ook in te stellen bij Instellingen > Bluetooth en apparaten > USB > USB4 Hubs en apparaten.

De diverse usb-versies met hun bijbehorende maximale snelheden

Drivers en meer

Er is een nieuwe printerstack aanwezig die kan werken met een beschermde printmodus. Daarvoor is wel een nieuwe generatie printer vereist, de zgn. Mopria-printer. Bijkomend voordeel: ze werken direct zonder drivers van derden te hoeven installeren.

Bij een nieuwe/schone installatie wordt nu ook de mogelijkheid geboden om tijdens de installatie de drivers voor diverse apparaten, bijvoorbeeld wifi te installeren. Je hoeft dan niet te wachten tot de installatie volledig is afgerond.

Mopria printer… aansluiten en printen maar

Verdwijnende apps

Bij een schone installatie van versie 24H2 worden standaard de apps Cortana, Mail, Agenda en Kaarten niet meer mee-geïnstalleerd. Wil je daar toch gebruik van maken, dan is dat geen probleem. Ze zijn eenvoudig via de Windows Store weer te installeren.

Windows op ARM-machines

Met ingang van deze versie vervalt de ondersteuning voor 32 bits ARM-processoren. Alleen de 64-bitsversie blijft bestaan en wordt actief onderhouden. Hoewel iedereen met argusogen uitkijkt naar de einddatum voor de ondersteuning van Windows 10, is het doek voor dit type ARM-machine zelfs nog eerder gevallen.

Windows 11 op een niet-gecertificeerde machine

Hoewel het tot nu toe met een aantal trucjes mogelijk is om Windows 11 te installeren op een machine die niet aan de minimale systeemeisen voldoet, komt daar nu weer een extra barrière bij. Als de processor niet POPCNT (Population Count), onderdeel van de instructieset SSE4.2 (Intel) of SSE4a (AMD), ondersteunt, dan zal de machine met Windows 11 24H2 niet meer kunnen booten. Dit betreft in het algemeen Intel-processoren van voor 2008 en AMD-processoren van voor 2011. Het ziet er niet naar uit dat hier snel een oplossing voor gevonden zal worden. Dus voor deze machines geldt: Goodbye Windows, hello Linux.

En Windows 12 dan?

De meeste vernieuwingen/aanpassingen die we hier hebben besproken, waren voorbehouden voor Windows 12, maar die release is voorlopig in de ijskast gezet. Het lijkt er op dat Microsoft niet meer dan 2 SKU’s (Windows-versies) actief wil onderhouden. Dus verschijnt Windows 12 wellicht na het beëindigen van de ondersteuning van Windows 10. Of wordt de ondersteuning van Windows 10 misschien nog verlengd?

Tot slot

Zoals altijd geldt: Microsoft blijft Microsoft. Ik zou niet verbaasd zijn wanneer dit najaar bij de definitieve release van Windows 24H2 er toch weer zaken zijn weggelaten of dat er weer een verrassing uit de hoge hoed getoverd wordt. Het blijft afwachten.

Met dank aan Martin Bekelaar voor zijn inbreng.