Achtergrond: De invloed van ai op oorlogvoering

Nina Bruin

Vooruitgangen op het gebied van AI hebben impact op alle aspecten van de samenleving. Zoals je in PC-Active 336 hebt kunnen lezen, kan je met behulp van AI zelf muziek maken. In PC-Active 338 staan 25 handige AI prompts voor thuis.
Ook op het gebied van oorlogvoering bestaat er op dit moment een enorme transformatie door de opkomst van AI. Waar voorheen menselijke soldaten de enige strijders waren, zien we nu steeds meer (semi-)autonome systemen op het slagveld. Deze technologische vooruitgang biedt nieuwe mogelijkheden, maar brengt ook uitdagingen en risico’s met zich mee.

Technologische stand van zaken

De integratie van AI in militaire operaties markeert een fundamentele verschuiving in de manier waarop militaire conflicten worden gevoerd. AI-technologieën worden nu ingezet voor een breed scala aan militaire toepassingen, van geavanceerde surveillance tot (semi)autonome wapensystemen. Een belangrijk voorbeeld van deze technologie is de ontwikkeling van (semi)autonome drones. Deze drones, uitgerust met AI, kunnen zelfstandig doelen identificeren en aanvallen uitvoeren zonder (volledig autonoom) of met beperkte (semiautonoom) menselijke tussenkomst. Dit vermindert niet alleen de tijd die nodig is om beslissingen te nemen, maar kan ook de precisie en effectiviteit van militaire operaties verbeteren.

(Semi)autonome drones kunnen een belangrijke rol spelen bij het identificeren van vijandelijke strijdkrachten, een cruciaal aspect van moderne oorlogvoering waar het identificatieprobleem aanzienlijk aanwezig is, voornamelijk in counterinsurgency- en contraterrorisme-operaties. In deze operaties is de vijand, in dit geval de insurgents en terroristen, vaak vermengd met de burgerbevolking, mede doordat ze vaak geen herkenbare militaire uniformen dragen. Dit bemoeilijkt het vermogen om de vijand te identificeren. Door gebruik te maken van AI voor gezichtsherkenning en objectdetectie kunnen deze drones potentiële vijanden sneller en nauwkeuriger identificeren dan traditionele systemen, wat de kans op onbedoelde schade en burgerslachtoffers verkleint. Echter, het is wel belangrijk om hierbij een kanttekening te plaatsen: gezichtsherkenning is nog niet altijd honderd procent nauwkeurig en daarom niet volledig betrouwbaar, al helemaal in een complex landschap als het oorlogsveld.

Oorlogsdrones (foto Adobe Stock)

Naast drones zien we ook een groeiende rol voor AI in cyberoorlogvoering. AI kan worden ingezet om netwerken te beschermen tegen aanvallen, maar ook om vijandelijke systemen te infiltreren en verstoren. Dit laat zien hoe kunstmatige intelligentie niet alleen het fysieke slagveld verandert, maar ook de virtuele ruimte waar moderne conflicten zich afspelen.

Voorbeelden uit de praktijk

De praktijk van AI in militaire operaties laat zien hoe deze technologie al wordt ingezet in actuele conflicten. In het conflict tussen Oekraïne en Rusland bijvoorbeeld, zetten beide partijen drones in voor verkenning en aanvallen. Oekraïne heeft gebruikgemaakt van commerciële drones die zijn aangepast met AI-technologie om vijandelijke posities te identificeren en aan te vallen. Deze drones worden uitgerust met camera’s en sensoren die door AI worden aangestuurd om objecten en bewegingen te analyseren in real-time.

Daarnaast heeft de Russische regering AI gebruikt voor cyberoorlogvoering om westerse netwerken te infiltreren en te verstoren. Dit omvat het gebruik van AI voor het uitvoeren van geavanceerde aanvallen zoals phishing-campagnes en de verspreiding van desinformatie via sociale media. Deze aanvallen hebben niet alleen invloed op militaire operaties, maar ook op de publieke opinie en informatiebeveiliging.

Een ander voorbeeld van AI in de praktijk is het gebruik van AI-gestuurde besluitvormingssystemen in militaire operationele centra. Deze systemen helpen bij het analyseren van enorme hoeveelheden gegevens om strategische beslissingen te ondersteunen. Ze kunnen patronen en trends identificeren die voor menselijke analisten moeilijk te detecteren zijn, waardoor militaire leiders beter geïnformeerde beslissingen kunnen nemen.

AI en sociale media

AI heeft niet alleen invloed op het fysieke slagveld, maar ook op de informatieoorlog die parallel loopt aan militaire conflicten. Sociale media zijn een krachtig wapen geworden, en AI helpt bij zowel het monitoren als manipuleren van deze platforms.

In het conflict tussen Rusland en Oekraïne gebruiken beide partijen AI om hun communicatiestrategieën te optimaliseren. Door middel van AI kunnen enorme hoeveelheden berichten op sociale media worden geanalyseerd om te zien hoe mensen denken en reageren. Dit helpt militaire en politieke leiders om hun communicatie aan te passen en de publieke opinie te beïnvloeden. Bovendien kan AI helpen bij zowel het neutraliseren als het verspreiden van desinformatiecampagnes, waardoor de informatieoorlog een nieuwe dimensie krijgt.

AI-gestuurde bots en algoritmen kunnen bijvoorbeeld automatisch berichten plaatsen, reacties genereren en trends op sociale media beïnvloeden. Dit maakt het mogelijk om snel en effectief grote hoeveelheden mensen te bereiken en te beïnvloeden. Daarnaast kunnen AI-systemen patronen herkennen in de verspreiding van informatie, waardoor ze kunnen helpen bij het identificeren van bronnen van nepnieuws en desinformatie.

Ethische principes betreffende AI (bron: IFPMA, 2022)

Ethische vraagstukken

Het gebruik van AI in oorlogvoering roept veel ethische vragen op, vooral rond de mate van autonomie die aan AI-systemen wordt gegeven. Volledig autonome wapens kunnen zonder menselijke tussenkomst beslissingen nemen, wat leidt tot het risico op fouten met desastreuze gevolgen. Een belangrijke vraag is wie verantwoordelijk is wanneer een AI-systeem een verkeerde beslissing maakt, zoals bij een autonome drone die burgerslachtoffers veroorzaakt.

Een ander ethisch vraagstuk betreft de transparantie van AI-systemen. Deze algoritmen zijn vaak complex, wat kan leiden tot onzekerheid en wantrouwen over hun beslissingen. Ook is er bezorgdheid over de naleving van internationale wetten. Volledig autonome wapensystemen kunnen mogelijk de regels van gewapend conflict schenden, waardoor strenge regulering en toezicht noodzakelijk zijn.

Internationale afspraken zijn cruciaal om AI op een verantwoorde manier te gebruiken. Het Geneva Process on AI Principles richt zich op het ontwikkelen van ethische normen, waarbij menselijke controle essentieel is. Beslissingen over mensenlevens mogen niet volledig door machines worden genomen; een menselijke operator moet altijd verantwoordelijk blijven. Het document benadrukt ook het belang van verantwoordelijkheid: wie draagt de schuld bij een verkeerde beslissing van een AI-systeem? En hoe kan een AI-systeem berecht worden?

Daarnaast wordt respect voor mensenrechten, betrouwbaarheid, en zorgvuldigheid benadrukt. Het Geneva Process is echter een norm-ontwikkelingsinitiatief, en de principes zijn niet bindend in internationaal recht. Hoewel er stappen worden gezet richting regulering, zoals het Council of Europe Framework Convention on Artificial Intelligence (ondertekend door 57 landen in september 2024), sluit dit verdrag toepassingen van AI in defensie expliciet uit. Dit betekent dat er nog geen bindende internationale afspraken zijn over het gebruik van AI in oorlogvoering, hoewel initiatieven zoals het Geneva Process aandacht vragen voor ethisch verantwoord gebruik.

Toekomstperspectieven

De toekomst van AI in oorlogvoering biedt zowel kansen als uitdagingen. Naar verwachting zullen AI-systemen steeds geavanceerder en meer geïntegreerd worden in militaire operaties. Dit kan leiden tot efficiëntere en effectievere strategieën, maar het brengt ook complexere ethische en juridische kwesties met zich mee.

Een belangrijk toekomstig scenario is het gebruik van AI in hybrideoorlogvoering, waar conventionele militaire operaties worden gecombineerd met cyberaanvallen en informatie-oorlogvoering. AI kan helpen bij het coördineren van deze verschillende elementen, waardoor een geïntegreerde en gecoördineerde strategie mogelijk wordt. Dit kan een aanzienlijke impact hebben op de manier waarop conflicten worden gevoerd en hoe overwinningen worden behaald.

Daarnaast zal AI waarschijnlijk een steeds grotere rol gaan spelen in de defensie-industrie. Van geavanceerde wapensystemen tot logistiek en inlichtingen, kunstmatige intelligentie kan de efficiëntie en effectiviteit van militaire operaties op alle niveaus verbeteren. Dit kan leiden tot een fundamentele verschuiving in de manier waarop oorlogen worden gevoerd, met mogelijk verstrekkende gevolgen voor de internationale veiligheid en stabiliteit.

Internationale samenwerking en regelgeving zullen cruciaal zijn om de inzet van AI in oorlogvoering te beheersen. Het ontwikkelen van duidelijke richtlijnen en het bevorderen van transparantie kan helpen om de risico’s te minimaliseren en de voordelen te maximaliseren. Daarnaast is het belangrijk om te blijven investeren in onderzoek en ontwikkeling om ervoor te zorgen dat AI-systemen veilig en betrouwbaar blijven.

Conclusie

AI heeft het potentieel om de oorlogvoering te revolutioneren, maar het is essentieel om voorzichtig en ethisch verantwoord met deze technologie om te gaan. Door menselijk toezicht te waarborgen en duidelijke regels te stellen, kunnen we ervoor zorgen dat AI bijdraagt aan een veiligere en rechtvaardigere wereld. De uitdagingen zijn groot, maar de mogelijkheden zijn nog groter. Het is aan ons om deze technologie op een verantwoorde manier te gebruiken en de toekomst van oorlogvoering in goede banen te leiden.