Downloadboete: betalen of voorkomen?

Door: Tijs Hofmans

Het downloaden van auteursrechtelijk materiaal mag niet, en daar willen steeds meer partijen nu tegen optreden. Het gebruik van het bittorrent-protocol is echter op zichzelf niet illegaal. Bittorrent is gewoon een manier om bestanden te verspreiden en wordt ook gebruikt voor legitieme doelen. Als je bijvoorbeeld een (gratis, auteursrechtenvrije) Linux-distributie downloadt, gaat dat meestal ook via torrents. Maar de kleine hoeveelheid legale torrents weegt niet op tegen de overgrote meerderheid aan auteursrechtelijk beschermde torrents die op websites als The Pirate Bay, Kickass Torrents en 1337x staan. Daar is de rechter het mee eens toen het die eerste blokkeerde voor klanten van Ziggo en Xs4all. Maar volgens sommige filmmakers is dat niet genoeg. Zij willen hardere maatregelen tegen downloaden. 

De notoire Pirate Bay is inmiddels geblokkeerd voor klanten van Ziggo en Xs4all

Zelf achter de downloaders aan

Het nieuwste wapenfeit van de auteursrechtenindustrie is een controversieel plan dat Dutch Filmworks eerder dit jaar opperde. In plaats van te wachten op beschermende organisaties zoals Brein, die opkomen voor de rechten van artiesten, wil Dutch Filmworks het recht in eigen hand nemen. In een interview op BNR klaagde CEO Willem Pruijssers dat ze het wachten en de passieve houding zat waren, en dat het bedrijf zélf achter illegale downloaders aan zou gaan. Het plan was al vóór dat interview in augustus in werking gezet, vertelde Pruijssers, en moest later dit jaar in werking treden.

Grote uploaders

Normaal gesproken is Brein de grote aanjager als het gaat om het voorkomen van downloaden. Het zijn Tim Kuik en zijn notoire stichting die ervoor zorgden dat The Pirate Bay al meerdere keren werd geblokkeerd (ook nu weer, voor klanten van Ziggo en Xs4all). Het is ook Brein die altijd in de media verschijnt om met opgeheven vingertje en harde woorden aan te geven dat downloaden echt niet mag. De meeste mensen die wel eens illegaal een filmpje binnenhalen, zijn dan ook geen fan van Brein, maar dat is misschien niet helemaal terecht. De auteursrechtenwaakhond maakt er namelijk een stellig punt van niet achter individuele downloaders aan te gaan. Tot dusver gebeurt dat ook niet: Brein pakt grote upload-groepen aan, stort zich volop Popcorn Time en de vele afgeleiden, en dwingt verkopers van voorgeprogrammeerde streaming-kastjes met Kodi te stoppen met hun lucratieve business. Heel af en toe wil de club nog wel eens doorslaan (bijvoorbeeld toen het de hobbyisten die vrijwillig ondertitels schrijven tot stoppen dwong), maar over het algemeen ben je veilig voor Brein als je af en toe een film binnenhaalt.

Voor Brein zijn grote downloadsites belangrijker dan individuele downloaders

Individuele downloaders

Brein snapt dat het niet de sympathie heeft van de meeste downloaders, en dat dat alleen maar minder zal worden als ze daar achteraan gaan. Bovendien vindt Brein het belangrijk om legaal aanbod te stimuleren. Het onofficiële einddoel lijkt dat het uiteindelijk zo vervelend en ingewikkeld moet worden om een film te downloaden, dat het legale alternatief vanzelf aantrekkelijker is. En dan helpt het niet om individuele gebruikers te pakken...

Daarom is het plan van Dutch Filmworks opvallend, want dat wil nu wél achter individuele downloaders aan. Wie een torrent van een DFW-film downloadt kan volgens CEO Pruijssers binnen afzienbare tijd een 'boete' op de mat verwachten. In werkelijkheid gaat het niet echt om een boete of bekeuring, maar om een 'schikkingsvoorstel'. Een private partij heeft niet de bevoegdheid om boetes te geven, maar ‘boete’ bekt lekkerder én klinkt beangstigender voor downloaders - precies wat Dutch Filmworks wil.

Obstakels

Het is echter makkelijker gezegd dan gedaan om downloaders ook daadwerkelijk op te sporen. Dutch Filmworks is namelijk een private partij, net als Brein, en dat maakt het een lastige zaak om uit te zoeken wie iets heeft gedownload en die personen vervolgens aan te klagen. Het eerste probleem waar de filmmaatschappij tegenaan loopt, is dat zij moet achterhalen welke films door wie zijn gedownload. Daarvoor is de eerste stap gezet: Dutch Filmworks heeft een Duits bedrijf gevonden dat tools maakt waarmee het bittorrent-protocol kan worden afgespeurd naar wie een bepaalde film heeft binnengehaald en op welk tijdstip.

Dutch Filmworks kan downloaders via het bittorrent-protocol opsporen

Private partij

Het probleem voor Dutch Filmworks is dat ip-adressen worden gezien als persoonsgegevens, en een private partij mag die niet zomaar op grote schaal verzamelen en gebruiken. Daarvoor is toestemming nodig van de Autoriteit Persoonsgegevens, de Nederlandse privacywaakhond.

De AP komt naar verwachting begin november met een definitieve uitslag van het onderzoek. Tot die tijd mag Dutch Filmworks de ip-adressen nog niet verzamelen. Dat is het goede nieuws; het slechte nieuws is dat het er alle schijn van heeft dat die permissie er uiteindelijk wel komt. Als dat gebeurt, moet Dutch Filmworks, samen met het Duitse databedrijf, een zoekopdracht instellen en het systeem de tijd geven om gegevens te verzamelen.

Fysieke adressen

Als Dutch Filmworks genoeg ip-adressen heeft, kan het achter downloaders aan. Maar voor het zover is, moet het nog één belangrijk obstakel overwinnen: hoe kom je achter de identiteit van degene die achter een ip-adres zit? Het bedrijf heeft daarvoor de medewerking nodig van de internetproviders, maar KPN, Ziggo en bijna alle andere Nederlandse telecomaanbieders hebben al meermaals aangegeven absoluut niet zomaar mee te werken aan het verzoek van Dutch Filmworks. Dat moet daarom de volgende stap zetten: het moet naar de rechter om de providers te dwingen persoonsgegevens ook af te staan. Ook daar is goed en slecht nieuws. Zo'n rechtszaak duurt weliswaar lang, maar het is vrijwel zeker dat de rechter instemt met het verzoek en de providers de gegevens moeten overhandigen.

Via Amazon Prime kun je ook makkelijk films streamen

 

Legale alternatieven

Het downloaden van auteursrechtelijk beschermde films is illegaal, maar er zijn anno 2017 genoeg legale alternatieven. Er is bovendien ook Film.nl, waarbij je per film een overzicht krijgt waar je die kunt downloaden - al is die site verre van perfect.
In Google Play en via iTunes voor de iPhone kun je prima films kijken én huren. Vooral dat laatste is handig als je een avondje een film wilt bekijken, zonder je daar meteen scheel aan te betalen.
Netflix ken je waarschijnlijk wel als prima goedkope streamingdienst, maar tegenwoordig kun je in Nederland ook Amazon Prime Video gebruiken om video's te streamen. Amazon heeft iets minder series dan Netflix, maar ook goede exclusives zoals The Man In The High Castle. 

‘Boetes’

Pas op dat moment kan Dutch Filmworks echt 'boetes' gaan geven - of schikkingsvoorstellen, zoals we eerder al hadden gelezen. Het bedrijf stuurt in zo'n geval een brief waarin het je vraagt om vrijwillig een vooraf bepaald bedrag te betalen aan het bedrijf. Hoe hoog dat bedrag is, is niet bekend. Dat mag Dutch Filmworks zelf bepalen. Het moet hoog genoeg zijn om de kosten voor het hele proces te kunnen opvangen, maar laag genoeg om wel redelijk te blijven. In een interview met BNR had Dutch Filmworks-CEO Pruijssers het over 'enkele tientjes'.

Krijg je zo'n brief uiteindelijk thuis, dan heb je de keus om niet te betalen - maar of dat wijs is, is een andere vraag. In dat geval kan Dutch Filmworks je namelijk voor de rechter slepen, en de kans is bijzonder groot dat je die zaak zou verliezen. Bovendien moet je in dat geval ook nog de proceskosten betalen, en dan ben je heel wat duurder uit dan de paar tientjes van het schikkingsvoorstel. Daarom is de verwachting dat de meeste ontvangers de schikking wel zullen betalen. 

In de toekomst

Gelukkig moet er nog veel gebeuren voor het zover is. Dutch Filmworks moet eerst toestemming krijgen ip-adressen te verzamelen, dat dan daadwerkelijk doen, vervolgens via de rechter afdwingen dat het de fysieke adressen krijgt en kan dan pas de schikkingsvoorstellen sturen. Bovendien is er een redelijk simpele manier om te voorkomen dat je ontdekt wordt: een VPN. Zelfs Dutch Filmworks erkent dat het gebruikers van een VPN niet zomaar kan aanpakken omdat zij hun ip-adres maskeren. Lees meer over VPN's in dit artikel.