Het eerste computervirus werd 33 jaar geleden ontworpen en sindsdien zijn er meer dan een miljoen virussen ontwikkeld en raakten honderden miljoenen apparaten geïnfecteerd. De tentoonstelling Malware: Symptoms of Viral Infection belicht de vernietigende schoonheid van het computervirus, hieronder vind je al voorbeelden.
Het Nieuwe Instituut – Museum voor Architectuur, Design en Digitale Cultuur – presenteert van 5 juli tot en met 10 november 2019 Malware: Symptoms of Viral Infection, een tentoonstelling over de geschiedenis en evolutie van het computervirus. Aan de hand van de meest beruchte exemplaren verkent de tentoonstelling de culturele impact van malware en stelt vragen over veiligheid, oorlogsvoering en geopolitiek. Het eerste computervirus werd 33 jaar geleden ontworpen. Sindsdien zijn er meer dan een miljoen virussen ontwikkeld, raakten honderden miljoenen apparaten geïnfecteerd, gingen miljarden euro’s verloren door productiviteitsverlies en is deze zogenaamde malware uitgegroeid tot een digitaal wapen van geopolitiek belang.
DOS-virussen, e-mailwormen en ransomware
In Malware: Symptoms of Viral Infection, samengesteld door Bas van de Poel en Marina Otero Verzier, verbeelden simulatiesoftware, archiefmateriaal en artistieke interpretaties de verschillende momenten in de transitie van hobbywerk naar ingrijpende internationale cybercriminaliteit. De tentoonstelling start met de DOS-virussen zoals Brain, CoffeeShop en Crash waarmee de makers, vaak op een speelse manier, de visuele mogelijkheden van het besturingssysteem opzochten. Met de opkomst van internet verspreidden virussen zich sneller en werden steeds schadelijker, eerst in de vorm van e-mailwormen zoals Anna Kournikova, Happy99 en Melissa, en later als ransomware, criminele gijzelsoftware, met namen als PolloCrypt, Kenzero en Cryptolocker.
Sinds de afgelopen 15 jaar worden computervirussen ook ingezet als spionagesoftware en geopolitiek wapen door overheden. Het Stuxnet-virus bijvoorbeeld werd ontwikkeld door de Amerikaanse en Israëlische overheid om het nucleaire programma van Iran te saboteren. De NotPetya cyberaanval, volgens geruchten gemaakt met inmenging van Rusland, legde de computers van ziekenhuizen, banken en de overheid in Oekraïne plat. Ook Nederland heeft een Defensie Cyber Commando dat digitale systemen van tegenstanders kan aanvallen, manipuleren of uitschakelen. De dreiging van computervirussen is inmiddels zo groot dat wereldwijd cybermaatregelen met militaire verdediging worden geïntegreerd: het resultaat is wat we kennen als een cyberoorlog.
Anonieme schoonheid
Hoewel we alle mogelijke pogingen doen om besmetting te voorkomen, heeft een goed gemaakt computervirus ook iets spannends, en zelfs 'moois'. De designpraktijk die achter virussen schuilgaat, blijft vaak anoniem en verborgen maar wordt in deze tentoonstelling juist uitgelicht. De paradox van de ‘schoonheid’ en complexiteit van dit soort technologie wordt zichtbaar gemaakt: hoe slimmer het ontwerp van een virus in elkaar zit, des te schadelijker zijn de mogelijke gevolgen. Het onderzoek voor de tentoonstelling werd uitgevoerd door Bas van de Poel, in samenwerking met de afdeling Research van Het Nieuwe Instituut. De artistieke interpretaties zijn door gemaakt door Tomorrow Bureau en Bas van de Poel. Bij Malware verschijnt een uitgebreid web dossier: malware.hetnieuweinstituut.nl/
Opening: Malware opent op 4 juli 2019 om 19:00 met een lezing door Jussi Parikka, auteur van Digital Contagions: A Media Archaeology of Computer Viruses gevolgd door korte inleiding door de curatoren. De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door Kaspersky.
Brain
Dit is het eerste PC-computervirus uit de geschiedenis. Het werd in 1986 gemaakt door twee Pakistaanse broers om hun software te beschermen tegen piraterij. Het verspreidde zich over de wereld via floppydisks. De broers deden geen moeite om anoniem te blijven, het virus toonde hun adres en telefoonnummer in Lahore.
Anna Kournikova
Hi: Check this! In 2001 leidde dit mailbericht, zogenaamd met een afbeelding van de populaire tennisster Anna Kournikova, wereldwijd tot een virusuitbraak. Deze worm bleek te zijn ontworpen door de toen 20-jarige Jan de Wit uit Sneek. Artistieke interpretatie: Tomorrow Bureau en Bas van de Poel
Kenzero
Het Kenzero (2010) virus zit verstopt in video bestanden van expliciete Japanse Hentai anime. Het ransomware zet de zoekgeschiedenis en bezochte pornosites van de gebruiker online en eist geld om deze van internet te verwijderen. Artistieke interpretatie: Tomorrow Bureau en Bas van de Poel.
Pollycrypt
Ransomware misleidt mensen om te klikken op besmette bijlagen, blokkeert vervolgens bestanden en eist losgeld. Cybercriminelen kijken vast naar Netflix want het thema van PolloCrypt (2015) is gestileerd rond het tv-programma Breaking Bad. De vraag naar losgeld verwijst naar de fictieve Los Pollos Hermanos-kippenketen.
Artistieke interpretatie: Tomorrow Bureau en Bas van de Poel.
Stuxnet
Stuxnet is een zeer geavanceerde Windows-worm en vernietigde ruwweg een vijfde van de nucleaire installaties van Iran. Artistieke interpretatie: Tomorrow Bureau en Bas van de Poel.
