Games zijn tegenwoordig zo normaal als boeken, films en muziek. Je zou bijna vergeten dat gamen pas een halve eeuw bestaat, welke ontwikkelingen hebben geleid tot de bloeiende game-industrie van nu?
Al in de jaren 50 werden de eerste eenvoudige spelletjes ontwikkeld voor computers van universiteiten en de overheid. Deze games waren niet beschikbaar voor het grote publiek. Pas begin jaren 70 kreeg de game-industrie vorm met de komst van de Magnavox Odyssey, de allereerste spelcomputer. Naar moderne maatstaven een primitief ding: bij elk spel hoorde een gekleurde plastic plaat die je voor de tv hing.
De Magnavox Odyssey werd geen groot commercieel succes, maar het tafeltennisspel voor deze console was wel dé inspiratiebron voor Atari’s Pong. Deze game zorgde in 1973 voor een ware hype. In steeds meer speelhallen stonden behalve flipperkasten en pooltafels ook arcadegames. Bedrijven als Atari en Midway introduceerden in de daaropvolgende jaren diverse nieuwe genres zoals race- en schietspellen.
Iconische arcadegames
Vanaf eind jaren 70 verschenen inmiddels legendarische games als Breakout, Space Invaders, Asteroids, Pac Man en Donkey Kong. Opeens werden miljarden dollars verdiend met videospellen, zelfs meer dan met popmuziek en Hollywood-films. Ook bereikte Atari een doorbraak op het gebied van thuis-gamen. Een versie van Space Invaders voor de spelcomputer VCS leverde honderden miljoenen op.
De consolemarkt bleef groeien, maar in 1983 ging het goed mis. Mede door de opkomst van pc-gaming, maar ook doordat de markt werd overspoeld met slechte consolegames. Een bekend voorbeeld is E.T the Extra-Terrestrial. Atari produceerde maar liefst 5 miljoen cartridges, waarvan er slechts 1,5 miljoen werden verkocht. Een deel van de onverkochte exemplaren werd begraven op het Atari-computerspelkerkhof.
Nintendo versus Sega
De malaise op de Amerikaanse videogamemarkt had gelukkig ook een positief effect: er ontstond ruimte voor Japanse gamebedrijven zoals Nintendo en Sega. Dat leidde uiteindelijk tot de introductie van de spelcomputers Famicom/NES en Sega Mark III/Master System. In korte tijd werden nog meer iconische gamefranchises geïntroduceerd, zoals Super Mario Bros, The Legend of Zelda en Final Fantasy.
De NES werd wereldwijd bijna 62 miljoen keer verkocht, waar de Master System op bijna 15 miljoen stuks bleef steken. Bij de vierde generatie consoles was het verschil minder groot. Sonic the Hedgehog voor de Mega Drive/Genesis zorgde ervoor dat Sega een echte uitdager werd voor Nintendo. In deze periode kwam ook de eerste succesvolle handheld uit: de Game Boy. Daarop verscheen jaren later de eerste Pokémon-game.
Floppy’s en cd-roms
Ondertussen was ook pc-gaming redelijk mainstream geworden, eerst via floppy’s en later op cd-roms. Games als Myst en SimCity bereikten een groot publiek. Voor gaming geschikte pc’s werden steeds betaalbaarder en halverwege de jaren 90 verschenen ook de eerste 3D-kaarten voor de consumentenmarkt. First-person shooters zoals Quake waren een belangrijke aanjager voor 3D-technologie én online gaming.
Op de consolemarkt was het dringen geblazen. In enkele jaren tijd kwamen onder meer de Atari Jaguar, de Sega Saturn, de Sony PlayStation en de Nintendo 64 op de markt. Voor de nieuwe spelcomputer van Nintendo verschenen games als GoldenEye 007, Super Mario 64 en Zelda: Ocarina of Time. Toch was het Sony dat het grootste deel van de gamemarkt in handen kreeg, mede dankzij de megahit Final Fantasy VII.
Moderne ‘console wars’ krijgen vorm
Rond de eeuwwisseling meldde zich een nieuwe uitdager: Microsoft. Met de Xbox ging het bedrijf van Bill Gates de concurrentie aan met de PlayStation 2 en de GameCube. En de Dreamcast, maar de laatste spelcomputer van Sega werd in 2002 van de markt gehaald na tegenvallende verkoopcijfers. Er bleven drie grote spelers over die ook nu nog strijden om de gunst van de gamer: Nintendo, Microsoft en Sony.
Op de pc-markt gebeurde ook van alles. Zo werd online gaming door de groeiende beschikbaar van breedbandinternet steeds populairder. Misschien wel de game met de grootste impact was World of Warcraft, dat in 2004 verscheen en nog steeds door 1,7 miljoen mensen wordt gespeeld. Ook zag de GTA-reeks in 1997 het levenslicht met Grand Theft Auto voor de pc. De game-industrie floreerde als nooit tevoren.
Comeback van Nintendo
Bij de volgende generatie consoles legden Sony en Microsoft het af tegen Nintendo. De Wii was qua technische specificaties veel minder dan de Xbox 360 en PlayStation 3, maar groeide door een lage prijsstelling en innovatieve bewegingscontroller toch uit tot de succesvolste Nintendo-console ooit. Tegelijkertijd domineerde Nintendo ook de handheldmarkt: de Nintendo DS bleef de PSP van Sony ruim voor.
Nog een belangrijke ontwikkeling in deze periode was de opkomst van mobile gaming. De N-Gage van Nokia werd geen succes, maar onderstreepte wel de potentie van gamen op smartphones en tablets. Langzaam maar zeker werd ‘mobile’ een volwaardig alternatief voor consoles en pc-gaming. Ook voor game-ontwikkelaars, die bijvoorbeeld zagen hoe de Angry Birds-games vele miljoenen keer gedownload werden.
Meer dan 2,3 miljard gamers
Fast forward naar de huidige situatie. Gamen behoort inmiddels tot de populairste hobby’s ter wereld. Naar schatting zijn er meer dan 2,3 miljard gamers wereldwijd. Zij kunnen kiezen uit eindeloos veel games in tientallen genres. Ontwikkelaars creëren ervaringen die de eerste gamers waarschijnlijk niet eens voor mogelijk hielden. Wie had toen gedacht dat we nu games in augmented en virtual reality zouden spelen?
Toch rust de game-industrie niet op zijn lauweren. De constante innovatierace gaat onverminderd door. Kijk bijvoorbeeld naar de samenwerking tussen Ubisoft en Google op het gebied van gamestreaming. Uplay+, de nieuwe abonnementsdienst van Ubisoft, is straks te combineren met Google’s cloudgamingplatform Stadia. Zo stream je dus onbeperkt Ubisoft-games zonder dat je nog hardware nodig hebt.
Het is soms makkelijk klagen als een spel niet aan de torenhoge verwachtingen voldoet. De graphics vallen tegen, je had meer verwacht van het verhaal of de gameplay biedt niet genoeg diepgang. Maar enig historisch besef is op zijn plaats. Denk de volgende keer eens terug aan de eerste gamers, die met een plaatje voor de tv aan het klooien waren. En prijs jezelf gelukkig dát je iets te klagen hebt.
