HCC!ecs: OS/2 springlevend

Walter Wijnhoven

OS/2 sloeg over het algemeen niet aan in de consumentenmarkt en is voornamelijk nog in gebruik in bepaalde nichemarkten waar IBM traditioneel sterk was. Niettemin heeft OS/2 nog steeds een toegewijde gemeenschap van gebruikers. HCC!eCS vormt daarvan het levende én levendige bewijs.

OS/2 gebruikers van het eerste uur
Roderick Klein en Arnold van Overeem zijn behalve bestuursleden van HCC!eCS al vele jaren enthousiaste OS/2 gebruikers. Roderick: “Ik ben al 20 jaar lid van de HCC en heb met mijn oud-werkgever Mensys ook op de HCC-dagen gestaan.” Arnold: “Sinds mijn pensionering in 2015 ben ik actief bestuurslid en dit jaar werd ik ook lid van de HCC-programmaraad. De OS/2 gebruikersgroep (nu HCC!eCS) bestond al toen ik eind jaren 80 lid werd van de HCC, daarom ben ik lid geworden. Het ledenaantal van HCC!eCS is vrij stabiel, op dit moment staat de teller op dik 200 leden.”

Genadeklap
Arnold: “In het begin van de jaren 90 was OS/2 superieur aan DOS (met of zonder Windows 2.1 en/of QEMM). Linux bestond nog niet, Xenix kende weinig belangstelling. Een aantal voordelen van OS/2 gelden nog steeds, hoewel alternatieven met een groter marktaandeel inmiddels sterk verbeterd zijn. Een van de redenen waarom OS/2 nog steeds bestaansrecht heeft, is de object-oriented workplace shell.” De komst van Windows 95 betekende min of meer de genadeklap voor OS/2. In 2006 staakte IBM de ondersteuning voor OS/2. Desondanks leeft het besturingssysteem voort, al luistert het sindsdien naar de namen eComStation (eCS) respectievelijk ArcaOS. Roderick: “Al die benamingen kunnen verwarrend zijn. Maar inmiddels is het gros van de gebruikers op ArcaOS overgestapt, omdat dit couranter is dan eCS wat betreft hardware-ondersteuning. Ik gebruik nu zelf ArcaOS. HCC!eCS zal echter waarschijnlijk niet van naam veranderen.”

OS/2, eCS en ArcaOS
“Met de komst van de PS/2 (tweede generatie na de ‘oer’-pc) kwam IBM in samenwerking met Microsoft met het multitasking operating system OS/2 (ook als MS-OS/2)”, blikt Arnold terug op de OS/2-historie. “In het begin viel de acceptatie van OS/2 tegen, omdat de hardware relatief dure eisen oplegde. Op enig moment gingen IBM en Microsoft uit elkaar en ieder hun eigen weg. Microsoft zette in op Windows 3.1 > 95 > 98 > Me. IBM bracht nieuwe versies van OS/2 uit: 1.3 > 2.0 > 2.1 > 3.0 (Warp) > 4.0 (Merlin) > 4.5 (Warp Server voor e-Business). MS-OS/2 2.0 ontwikkelde zich tot Windows NT > 2000 > XP > Vista > 7 > 8 > 8.1 > 10.”

IBM stopte in 1998 met de ontwikkeling van OS/2 en in 2006 met het onderhoud. Na 1998 verwierf het Haarlemse bedrijf Mensys een OEM-contract met IBM om OS/2 voort te zetten met eigen distributies. Onder de naam eComStation brachten zij een aantal releases uit: 1.0 > 1.1 > 1.2 >1.3 >2.0 >2.1 >2.2. In 2015 verwierf Arca Noae (VS) een OEM-contract om zelf OS/2-distributies uit te brengen: ArcaOS (releases inmiddels: 5.0.0 t/m 5.0.4).

Roderick speelde samen met oud-collega Joachim Benjamins een grote rol in het eCS-project. Mensys was jarenlang met de OS/2-community de stuwende kracht achter eCS. Roderick: “Ik werk nu bij een ander bedrijf, dat Windows gebruikt, maar ik ben nog wel voorzitter van de OS/2 VOICE-stichting. Er is trouwens geen relatie met Arca Noae LLC in de VS en het bedrijf dat nu eComStation verkoopt, Xeu.com B.V. in Haarlem. Inmiddels is ArcaOS 5.04 uit met courante ACPI-implementatie. Een nieuwe browser zit ‘in de pijplijn’, gefinancierd door de Nederlandse OS/2 VOICE-stichting.”

Warpstock
Tweemaal per jaar kunnen OS/2-liefhebbers hun hart ophalen tijdens de internationale Warpstock-bijeenkomsten. In het voorjaar in Europa, in het najaar in Noord-Amerika (meestal in de VS). De Europese bijeenkomsten worden beurtelings in Nederland door HCC!eCS en door onze Duitse zusterclub georganiseerd, incidenteel ook door andere zusterclubs (bijvoorbeeld in België). Warpstock Europe is een driedaags event, dat dit voorjaar in Utrecht werd gehouden. Het is erg internationaal met bezoekers uit Duitsland, België, Frankrijk en Italië maar ook uit Canada, de VS, Rusland en Oekraïne.

De laatste conferentie bevatte presentaties van OS/2-ontwikkelaars en uiteraard het laatste nieuws. Arnold: “Er wordt onder meer gewerkt aan een nieuwe browser (Falcon). Op dit moment hebben OS/2- en ArcaOS-gebruikers internettoegang met de Firefox-browser versie 45.9, maar door het ontbreken van de RUST-compiler op OS/2 kon Firefox niet verder ontwikkeld. De nieuwe Falcon-browser is gebaseerd op de WebKit-engine, dezelfde HTML 5-engine die Google Chrome en Microsoft Edge gebruiken. Hiermee krijgen OS/2 en ArcaOS weer toegang tot een courante browser. Meer informatie hierover is te vinden op http://articles.os2voice.org. Presentaties van de laatste conferentie staan online op YouTube, meer info op www.warpstock.eu. Kortom: de ontwikkeling van OS/2 - ArcaOS gaat gewoon door!”

Van BIOS naar UEFI
Op Warpstock was meer nieuws te melden. “Op dit moment wordt er ook aan gewerkt om ArcaOS UEFI-compatibel te maken”, vertelt Roderick. “Op Warpstock Europe was een demonstratie van een UEFI-loader voor ArcaOS. UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) is de sterk verbeterde opvolger van het aloude BIOS - de firmware van het moederbord van een pc die het besturingssysteem de hardwarecomponenten in de computer laat aanspreken. Het is nog niet klaar voor publiek gebruik, ik verwacht dit in de loop van volgend jaar. Het is een vrij grote klus, omdat ik heb begrepen dat delen (aantal drivers) van het OS vervangen worden.”

Bekijk de UEFI-demonstratie op Warpstock 2019 

OS/2 in de praktijk
Waar wordt OS/2 in de praktijk nog gebruikt? Arnold: “Bij een aantal grote bedrijven die de kosten voor de migratie van bedrijfsapplicaties naar een ander OS (om de 4 jaar) niet kunnen verantwoorden. De applicatie-support van alle OS/2-releases en distributies garandeert nagenoeg 100% backward compatibility. Tot circa 2003 was OS/2 in gebruik bij de incheckbalies op vele luchthavens, tot circa 2006 bij diverse tankstations zoals het Franse Tokheim en tot op heden bij apparatuur in operatiekamers van ziekenhuizen (hartbewaking) en bij de besturing van kerncentrales. En bij enkele grote bedrijven die dit niet aan de grote klok willen hangen.

OS/2 is immuun voor de meeste op Windows gerichte malware, en dat is deze bedrijven wel een zekere mate van geheimzinnigheid waard.” Roderick vult aan: “OS/2 wordt ook nog steeds op sommige geldautomaten gebruikt. Ik heb er zelf pas nog eentje gezien in de UK die zeer waarschijnlijk op OS/2 draait. Ook een aantal banken en verzekeraars werken nog steeds met OS/2. Maar het personeel heeft dat vaak niet door, hierdoor is ook niet algemeen bekend waar OS/2 nog gebruikt wordt. Ook zijn er nog industriële applicaties waarin OS/2 wordt gebruikt, zoals bij chip wafer-machines.”

Open source
Welke rol speelt Open Source? Arnold: “Voor zowel eComStation als ArcaOS is een licentie nodig; dat is door het OEM-contract met IBM onvermijdelijk. De distributies worden geleverd met diverse opensource-hulpprogramma's. Daarnaast hebben verschillende opensource-producten OS/2-versies (OpenOffice, Mozilla, Gimp). Veel opensource Linux-programma's kunnen door simpelweg voor OS/2 te hercompileren ook voor OS/2 uitgebracht worden, mede omdat de huidige OS/2-distributies beschikken over .DLL-bibliotheken met Linux-functies.” Roderick: “Dat klopt en hierdoor is ArcaOS niet gratis, omdat er aan IBM royalties worden betaald. Veel van de software op het platform wordt inderdaad geport van Linux naar OS/2.”

Activiteiten
HCC!eCS timmert op meerdere fronten aan de digitale weg. Er zijn tweemaandelijkse bijeenkomsten in De Meern, locatie De Schalm, Oranjelaan 10. Ook zijn er presentaties bij regionale afdelingen in het land. Arnold: “We overwegen om meer samen te werken met andere Interessegroepen. Op onze eigen bijeenkomsten wisselen deelnemers ervaringen uit met hun OS/2 - eCS – ArcaOS-systemen en bieden ze elkaar hulp bij het oplossen van uitdagingen. Regelmatig worden presentaties gegeven. Een populaire onderwerp is bijvoorbeeld: ‘komt er weer een Nederlandse versie van de volgende release?’ Een onderwerp dat mij persoonlijk interesseert is: ‘wat is er nodig om OS/2 (eComStation/ArcaOS) op moderne hardware te draaien?’ Dit omdat veel OS/2-gebruikers hun oude hardware lang in gebruik houden, terwijl moderne hardware vaak veel sneller werkt. Het is niet zo dat je snellere hardware voor het OS zelf nodig hebt, maar applicaties als de browser hebben wel steeds meer RAM en CPU-kracht nodig om soepel te werken. Firefox 45 wil je niet op een Pentium IV-laptop draaien (zoals een Thinkpad T42).”

Draad/2
Papieren info verspreidt HCC!eCS niet meer. Tot oktober 2008 ontving ieder lid het blad draad/2, dat als papieren uitgave stopte na 12,5 jaar. Daarmee is het waarschijnlijk het OS/2-tijdschrift wat het langst heeft bestaan. In 1995 verscheen het 'nulnummer'. Niet alleen op papier, maar ook in *.INF-formaat zodat het op het scherm kon worden gelezen (uiteraard onder OS/2). Het blad werd samengesteld door en voor leden. Ervaringen met OS/2, eCS en ArcaOS hebben nu een plaatsje op de website in de rubriek 'Artikelen'. Op de website staat ook een beknopte inhoudsopgave van alle jaargangen van draad/2, te downloaden in pdf-formaat dat kan worden gelezen met Lucide (document viewer). Oudere jaargangen zijn alleen beschikbaar in PNG-formaat. De volledige index van alle nummers is te raadplegen op de website van Joop Nijenhuis: http://home.hccnet.nl/joop.nijenhuis/index.htm

Toekomstplannen
Hoe ziet de toekomst van HCC!eCS eruit? Arnold: “We streven naar meer naamsbekendheid, en we hopen dat de problematiek rondom cybersecurity voor een aantal mensen aanleiding is om eens met OS/2 (ArcOS) aan de gang te gaan.” Roderick: “Als bestuur verzorgen we vaker digitale nieuwsbrieven voor onze leden en we bezoeken ook andere gebruikersgroepen. HCC!commodore met 400 leden is een schoolvoorbeeld hoe een ‘slapende’ IG weer tot leven is gekomen! Hierbij zijn vrijwilligers van essentieel belang. Nieuwe vrijwilligers zijn ook bij ons van harte welkom. Interesse? Kom eens vrijblijvend kennismaken op een van onze bijeenkomsten, of mail voor info naar onze voorzitter: r.w.klein@kader.hcc.nl. Wees welkom!