Usenet en bittorrent: workshop en review

Maikel Dijkhuizen

Vanwege het grote aantal online videodiensten is het aanbod nogal versnipperd. Wil je als film- en serieliefhebber alles zien, dan ben je genoodzaakt om meerdere betaalde accounts te nemen. Zelfs wanneer je bereid bent om fors te betalen voor de verschillende diensten, is het nog maar de vraag of je alle populaire titels kunt zien. Zo zijn films en series van de Amerikaanse producent HBO ondergebracht in het Ziggo-pakket Movies & Series. Als jouw woonadres buiten het dekkingsgebied van Ziggo valt of je een abonnement bij een andere tv-provider hebt, vis je dus achter het net. Illegale downloadnetwerken blijven daarom voor veel mensen zeer verleidelijk om toch die gewilde serie te volgen. Niets voor niets duikt een bekende titel als Game of Thrones veelvuldig op in diverse downloadnetwerken.

Downloaden en illegaliteit
Het imago van usenet en bittorrent is niet zo best. Toch zijn deze downloadnetwerken op zichzelf niet illegaal. Gebruikers mogen ze gebruiken om eigen of rechtenvrije bestanden uit te wisselen. Het merendeel betreft echter auteursrechtelijk beschermde mediabestanden die zonder toestemming van de rechthebbende(n) zijn gepubliceerd. Het openbaar maken (uploaden) van beschermde films, series, muziek en boeken was altijd al verboden, maar lange tijd mocht je wel een kopie voor eigen gebruik downloaden. Het Europese Hof bepaalde in 2014 dat Nederland een downloadverbod moest invoeren. Sindsdien is het downloaden van auteursrechtelijk beschermde werken via netwerken als usenet en bittorrent illegaal.

Geringe pakkans
Veel mensen nemen het niet zo nauw met de downloadregels. De pakkans is namelijk te verwaarlozen. Allereerst jaagt auteursrechtwaakhond Stichting BREIN vooral op de aanbieders van beschermde werken. Zo sloot de organisatie in het afgelopen decennium talloze usenetfora en torrentsites. Ook individuen die grote hoeveelheden mediabestanden onrechtmatig openbaar maakten, pakte BREIN via schikkingsbrieven en rechtszaken aan. De organisatie weet vaak IP-adressen van grootschalige uploaders te achterhalen, waarna BREIN bij internet- en usenetproviders aanklopt voor de bijbehorende naw-gegevens. Wil een provider geen gebruikersgegevens afstaan, dan probeert de organisatie dat veelal via de rechter alsnog af te dwingen. Op personen die weleens stiekem een filmpje binnenhalen, richt de stichting zijn pijlen vooralsnog niet. Wie weet verandert dat nog in de toekomst. Verder doen andere partijen ook hun best om IP-adressen van illegale downloaders te achterhalen. Zo is Dutch FilmWorks van plan om schikkingsvoorstellen naar overtreders te sturen. De filmdistribiteur sleepte onlangs Ziggo voor de rechter, maar die besloot dat de internetprovider geen klantgegevens hoeft te verstrekken.

Anoniem downloaden
Fanatieke downloaders gebruiken verschillende methoden om onder de radar te blijven. Populair is bijvoorbeeld een VPN-verbinding. Hierbij is het voor auteursrechtorganisaties uiterst lastig om te achterhalen van welk IP-adres een downloadaanvraag afkomstig is. Sommige usenetproviders bieden tegen extra betaling zelfs abonnementen inclusief VPN-toegang aan, zoals Giganews en Cheapnews. Een andere mogelijkheid is het coderen van downloadverkeer met SSL-encryptie. Derde partijen zien dan weliswaar dat de gebruiker data vanaf een downloadnetwerk binnenhaalt, maar de inhoud is versleuteld. Het is dus moeilijk te achterhalen welke film of serie iemand illegaal downloadt. Vrijwel alle usenetproviders bieden SSL-encryptie aan, terwijl het ook in veel bittorrentprogramma’s mogelijk is om downloadverkeer te versleutelen.

Voor SSL-encryptie dien je bij usenettoegang het juiste serveradres en poortnummer op te geven

Hoe werkt usenet?
Eigenlijk is usenet een platform om tekstberichten uit te wisselen. Het diende dan ook oorspronkelijk als discussieplaats waarbij gebruikers in talloze nieuwsgroepen berichten over specifieke onderwerpen publiceerden. Sinds de opkomst van breedbandverbindingen dient usenet voornamelijk een ander doel, namelijk dat van deelplatform voor omvangrijke mediabestanden. Uploaders doen een beroep op speciale software om binaire bestanden in versnipperde vorm in de nieuwsgroepen te posten. Technisch gezien kan usenet namelijk geen kant-en-klare films, series en muziekalbums herbergen. Wie een mediabestand uit een nieuwsgroep downloadt, haalt in feite een enorme hoeveelheid tekstbestandjes binnen. Een speciaal downloadprogramma als Spotnet of SABnzbd ‘lijmt’ alle tekstgegevens vervolgens aan elkaar. Dat gebeurt allemaal achter de schermen van het downloadprogramma. Usenetgebruikers vinden na afloop van het downloadproces een afspeelbaar mediabestand terug op hun pc.

Toegang tot usenet
Usenet bestaat uit een wereldwijd netwerk van talloze nieuwsservers, die continu gegevens met elkaar uitwisselen. Als iemand bijvoorbeeld een film op nieuwsserver één post, is dit mediabestand even later ook op nieuwsserver twee, drie, vier en verder beschikbaar. De inhoud van iedere nieuwsserver is dus tot op zekere hoogte gelijk, al hanteren usenetproviders wel een eigen bewaartijd (retentie) van bestanden. Dat maakt usenet min of meer tot een onverwoestbaar downloadnetwerk, dat de entertainmentindustrie maar moeilijk kan ontmantelen. Wie ook eens in de binaire nieuwsgroepen wil koekeloeren, heeft geldige inloggegevens van een nieuwsserver nodig. Voorheen boden veel internetproviders die als extra dienst aan, maar tegenwoordig kun je niet meer om een betaalde usenetprovider heen. Die zijn er overigens genoeg, waarbij je voor een klein maandbedrag al onbeperkt toegang tot usenet hebt. Veel zogeheten payservers bieden bovendien een gratis instapperiode aan, zoals NewsXS, Pure Usenet en UseNeXT. Na registratie ontvangen nieuwe klanten een e-mail met server- en inloggegevens.

NewsXS probeer je vrijblijvend twee weken uit

Usenetprogramma
Naast toegang tot een nieuwsserver heb je een geschikt programma nodig dat usenetdownloads kan verwerken. Spotnet is vanwege zijn gebruiksgemak de bekendste usenetclient. In tegenstelling tot andere programma’s beschikt Spotnet over een geïntegreerde database, zodat je rechtstreeks het aanbod kunt bekijken. Deze database met vooral onrechtmatige mediabestanden is auteursrechtorganisaties een doorn in het hoog. Een hardnekkige eigenschap van Spotnet is dat deze database zelf ook op usenet staat opgeslagen. Dankzij een netwerk van gesynchroniseerde nieuwsservers circuleren er hiervan dus duizenden kopieën. Voor Stichting BREIN en consorten is het dus nagenoeg onmogelijk om deze database offline te halen. Er zijn verschillende versies van Spotnet in omloop en het programma heeft geen vaste verblijfplaats op internet. De ontwikkelaar is dan ook anoniem. Op www.spot-net.nl kun je een werkende versie ophalen. Na de installatie vul je het serveradres, het poortnummer en de inloggegevens van de usenetprovider in. Bij gebruik van SSL-versleuteling dien je een ander poortnummer en soms ook een specifiek serveradres op te geven.

De omvangrijke database van Spotnet bestaat voornamelijk uit auteursrechtelijk beschermde bestanden

Huidig aanbod usenet
Het huidige usenetaanbod is vergeleken met pakweg tien jaar geleden wel iets minder. Begrijpelijk, want Stichting BREIN jaagt actief op uploaders. Usenetteams die mediabestanden posten, lopen dus een reëel risico. Daarnaast verdwijnen bepaalde titels snel van bekende nieuwsservers, omdat rechthebbenden zogenoemde notice & takedown-verzoeken bij usenetproviders neerleggen. Usenetproviders gaan akkoord met deze verzoeken, aangezien ze anders torenhoge schadeclaims kunnen verwachten.

Ondanks dat het usenetaanbod wat is geslonken, valt er nog genoeg te kiezen. Sterker nog: nagenoeg alle bekende titels staan erop. Zeker bij gebruik van een usenetprovider met een hoge downloadretentie blijven de bestanden jarenlang beschikbaar. Gebruik in Spotnet filters of de zoekfunctie om een bepaalde film of serie te vinden. Ieder item (spot) bevat gedetailleerde informatie over het mediabestand. Na een enkele klik op de downloadknop rechtsboven start Spotnet het downloadproces. Het gebruik hiervan is op eigen risico! Overigens bevat de database ook legale bestanden, zoals bepaalde gratis software (freeware) en oude muziekalbums waarvan het auteursrecht is verlopen.

Van iedere spot is in het downloadprogramma uitgebreide informatie beschikbaar

Bittorrent
Een ander bekend downloadnetwerk is bittorrent. Vergeleken met usenet is de technologie hierachter totaal anders. Bittorrent is namelijk een peer-to-peernetwerk. Iedere deelnemer stelt tijdens het downloadproces automatisch bestanden beschikbaar aan andere gebruikers. Voor de downloadsnelheid ben je afhankelijk van het aantal deelnemers dat de betreffende film of serie deelt. Een belangrijk verschil met usenet, aangezien je hiermee doorgaans de volle capaciteit van je internetverbinding kunt benutten. Dit maakt bittorrent iets minder geschikt voor grote bestanden. Om een downloadproces te starten, heb je een zogeheten magnetlink nodig. Omdat auteursrechtorganisaties op grote schaal torrentsites ontmantelen en veel internetproviders de toegang tot dergelijke websites blokkeren, is het lastig om tegenwoordig een betrouwbare aanbieder van magnetlinks te vinden. Veel torrents zijn daarnaast vervuild met advertenties en malware. Wie ondanks de genoemde nadelen tóch aan de slag wilt met bittorrent, treft in qBittorrent (www.qbittorrent.org) een gebruiksvriendelijk programma.

Na talloze rechtszaken is de omstreden torrentsite The Pirate Bay nog altijd in de lucht