Duurzame technologie

Toon van Daele

Het begrip ‘duurzaam’ betekende aanvankelijk weinig meer dan “bedoeld om lang mee te gaan”, maar sinds de 21ste eeuw is dit behoorlijk opgerekt tot iets als “geproduceerd of verkregen op een manier die het milieu en de natuur zo weinig mogelijk belast”, in het besef dat energiebronnen, grondstoffen of voedsel niet eindeloos voorhanden zijn. Je kunt natuurlijk niet alleen iets op een duurzame wijze produceren, maar er ook duurzaam mee omspringen. Dat geldt bijvoorbeeld voor smartphones, maar ook computers kun je op een meer verantwoorde of bewuste manier inzetten. In dit artikel geven we je graag enkele concrete suggesties in die richting.

SMARTPHONES 
Laten we beginnen met het verhaal van smartphones en helaas: dat leest niet lekker. Immers, volgens het Europees Milieuagentschap (EEA) is er geen enkel elektronisch apparaat dat het milieu meer belast dan de smartphone. Zo zorgt de hele productieketen voor een enorme broeikasuitstoot en leidt de ontginning van mineralen als goud, kobalt, tantaal en tin tot lekkages van chemicaliën en landschapsverminking. In Indonesië bijvoorbeeld hebben al heel wat koraalriffen en regenwouden moeten wijken voor het winnen van tin. Daar komt nog bij dat de werkomstandigheden in zulke mijnen vaak gevaarlijk en mensonterend zijn. In onder meer Congolese kobaltmijnen is er bovendien sprake van kinderarbeid. 

DUURZAME TIPS 
Het begrip duurzaamheid is een sleutelwoord bij het aanpakken van deze problemen. Verder in dit artikel hebben we het over de productie van smartphones, maar ook de manier waarop je zelf met je smartphone omspringt kan een verschil maken. De belangrijkste tip is je bestaande toestel minder snel in te wisselen voor een ander exemplaar. Zo berekende het EEA dat wanneer iedereen in de EU zijn smartphone gemiddeld één jaar langer zou behouden, de CO2­uitstoot evenveel zou verminderen als één miljoen wagens minder op de openbare weg. Om die reden neem je bij voorkeur ook een telefoon zonder abonnement, aangezien de meeste aanbieders tweejaarlijks een nieuw toestel aanbieden, wat de wegwerpcultuur aanwakkert. Verder, doe je er ­ omdat een smartphone­batterij iet of nauwelijks vervangbaar is ­ goed aan slim te laden, zodat de accu langer meegaat. Liever dan te wachten tot die helemaal leeg is, probeer je het energiepeil tussen 30 en 90 procent te houden. Tot slot draag je ook zorg voor je toestel en bescherm je het bij voorkeur met een stevig hoesje.

Er is vast ook een Repair Cafe in je buurt

RECYCLING 
Raakt het apparaat toch defect, gooi het dan niet zomaar weg, want zo groeit de berg e-waste (elektronisch afval) alleen maar aan. Probeer je toestel eerst te laten herstellen: even googelen naar iets als ‘smartphone herstellen’ levert tal van hits op. Of je loopt binnen bij een HCC­inloopdag of de Repair Café Foundation: op repaircafe.org/bezoeken vind je vast een herstellocatie in je buurt. 
Wil je je toch van je smartphone ontdoen, lever die dan in bij een erkend inzamelpunt en geef die nooit zomaar mee met het huisvuil. Immers, er zijn heel wat grondstoffen die kunnen worden hergebruikt. Dat heeft het Nederlandse Nowa Circular Jewelry (thisisnowa.com) goed begrepen: zij ontwerpen namelijk betaalbare juwelen met uit smartphones herwonnen grondstoffen als zilver en goud (om je een idee te geven: er zijn minimaal 35 mobieltjes nodig voor één gram goud). Inmiddels zijn er ook meer brede initiatieven om het recyclen van dergelijke materialen te optimaliseren. Een ervan is het Nederlandse Closing the Loop, dat de productie­ en afvalketen van smartphones circulair tracht te maken (closingtheloop.eu).

De nieuwste editie van de Fairphone combineert duurzaamheid met mooie specificaties

FAIRPHONE 
Is je smartphone niet te herstellen en heb je dat op een verantwoorde manier ingeleverd, dan zit er wellicht weinig anders op dan een ander toestel aanschaffen. Idealiter is dat een tweedehandstoestel. Wil je toch liever een nieuw apparaat en vind je duurzaamheid belangrijk, dan is ­ onder andere volgens Greenpeace ­ een Fairphone een van de beste oplossingen (hoewel ook zo’n toestel nog altijd voor circa 50 kg CO2­emissie zorgt). Fairphone (fairphone.com/nl) is een Nederlandse onderneming, opgericht in 2013, die smartphones maakt op basis van conflictvrije materialen, ontgonnen of geproduceerd onder eerlijke arbeidsomstandigheden (Fairtrade). Fairphones zijn ook duurzamer, omdat ze langer meegaan dan de meeste andere smartphones en ze ook makkelijk te repareren zijn, omdat geen enkel onderdeel wordt vastgelijmd. 
Eind 2021 werd de Fairphone 4 uitgebracht Eind 2021 werd de Fairphone 4 uitgebracht (vanaf € 579,­). Het toestel, met een Snapdragon 750G­chip, 6,3inch 1080p­scherm en drie camera’s, draait op Android 11 en is klaar voor 5G. De garantieperiode evenals de updateperiode bedragen vijf jaar en de fabrikant maakt zich er sterk voor om alle reserveonderdelen geruime tijd op voorraad te houden. 
Vergelijkbare initiatieven zijn nog het Amerikaanse Teracube (myteracube.com) en het Duitse The Shift (shiftphones.com/en).

Zoekmachine Ecosia is ook beschikbaar als een mobiele app

ZOEKMACHINES 
Ook ‘softwarematig’ kun je je steentje bijdragen aan een betere wereld. Zo is er bijvoorbeeld Ecosia, een project dat zich als een ‘duurzame zoekmachine’ omschrijft. Het gaat om een zoekmachine die eind 2009 naar aanleiding van de VN­klimaatconferentie in Kopenhagen werd opgestart. Het bedrijf schenkt 80 procent van zijn winsten oftewel zo’n 45 procent van de totale inkomsten aan de bescherming van het regenwoud, in samenwerking met het WereldNatuurfonds. 
Concreet worden met de opbrengst bomen aangeplant in wereldregio’s met de hoogste nood. Op dit moment zijn er al zo’n 145 miljoen bomen geplant: je kunt de teller volgen op ecosia.org. De zoekresultaten worden weliswaar aangeleverd door Bing, maar wel bijgestuurd door algoritmen van Ecosia. Je zoekopdrachten worden na een week geanonimiseerd en je gegevens worden niet doorverkocht aan derde partijen. 
Volgens Ecosia zijn er gemiddeld zo’n 45 zoekopdrachten nodig om een boom te planten. 
De zoekmachine laat zich ook als mobiele app installeren (Ecosia ­ Bomen & Privacy; te vinden op info. ecosia.org/mobile of in de appstore van zowel Apple als Google), maar kun je uiteraard ook gewoon in je browser gebruiken. Op footprinthero.com/how­to­make­ecosia­your­default­search­engine lees je hoe je die als standaardzoekmachine instelt in diverse browsers. 
Ecosia is de bekendste ecologische zoekmachine, maar het is niet de enige ‘ethische’. Zo kun je via givewater.com of via elliotforwater.com een browserextensie installeren die ervoor zorgt dat elke zoekopdracht ­ die telkens ook Bing passeert ­ bijdraagt aan sanitaire instellingen of aan waterprojecten die zuiver water leveren op plekken waar daar en gebrek aan is. 

DISTRIBUTED COMPUTING 
Je kunt met je computer ook bijdragen aan diverse projecten die allemaal op een geheel eigen manier de wereld helpen te verbeteren. Dit gaat van het bestuderen van klimaatveranderingen en onderzoek naar kanker en andere ziektes tot het zoeken naar onbekende sterren. We hebben het hier niet over financiële bijdragen, maar over ‘distributed computing’, letterlijk vertaald: gedistribueerd rekenen. In plaats van het zware rekenwerk door een peperdure supercomputer te laten uitvoeren, zorgt slimme software ervoor dat dit rekenwerk via het internet wordt uitgesplitst over vele duizenden desktopcomputers en laptops bij gebruikers die zich daarvoor hebben opgegeven. Alle berekeningen keren daarna automatisch terug naar het rekencentrum van de instelling, ter verdere analyse. Op regelmatige tijdstippen krijgt je computer dan nieuw rekenwerk toegestuurd.

De installatie van BOINC vergt slechts enkele muisklikken

BOINC: INSTALLATIE 
Een van de bekendste en populairste platformen voor deze vorm van distributed computing is BOINC (Berkeley Open Infrastructure for Network Computing), een project van de Universiteit van Californië. Met dit softwareprogramma, beschikbaar voor Windows, macOS en Linux, kun je een of meerdere projecten selecteren waarna op regelmatige tijdstippen nieuwe taken worden opgehaald en verwerkt. 
Dat gaat als volgt: download de BOINC­clientsoftware op boinc.berkeley.edu/download_all.php. Wijzelf kozen hier de aanbevolen versie voor Windows 64­bit (zonder VirtualBox) van circa 9 MB. De installatie vergt nauwelijks meer dan  enkele klikken op de Next-­knop. Via de knop Advanced kun je BOINC weliswaar als een service laten draaien, maar daar gaan we nu even aan voorbij. Je rondt de installatie af met Install en Finish, waarna je de app BOINC Manager opstart.

Je kiest zelf de projecten waarvoor je computer berekeningen mag uitvoeren

	Onze eerste rekentaak wordt uitgevoerd: nog iets meer dan een dag te gaan…

BOINC: PROJECT 
Het programmavenster is aanvankelijk leeg, omdat je zelf nog wetenschappelijke projecten moet toevoegen. Zodra je op Project toevoegen klikt, verschijnt een venster met een dertigtal projecten. Aan de rechterkant krijg je bij elk project wat uitleg en een url. We raden je aan deze url te bezoeken voordat je verder gaat met de knop Volgende. We hebben namelijk al ondervonden dat je voor de meeste projecten eerst een account moet aanmaken en dat blijkt niet altijd goed te lukken vanuit de BOINC­manager zelf. Het is handiger om dat vooraf op de betreffende projectsite te doen. De iconen bij elk project geven aan welke besturings-systemen worden ondersteund en of ook je grafische processor kan worden ingezet voor de berekeningen (NVIDIA, AMD en/of Intel gpu’s). 
Zodra je je akkoord hebt verklaard met de gebruiksovereenkomst en je je met je account hebt aangemeld (vink hier Ja, geregistreerde deelnemer aan) kun je op Voltooien klikken. Daarna verschijnt, als het goed is, het project in het BOINC­programmavenster, waarna automatisch rekenopdrachten worden gedownload en uitgevoerd. Op vergelijkbare manier kun je nu nog andere projecten toevoegen. 

BOINC: CONFIGURATIE 
Je kunt hier op elk moment aflezen hoe ver een rekentaak is gevorderd. Klik op Taak specifieke instructies en kies Onderbreken om het werk te pauzeren of op Werk afbreken om de geselecteerde taak stop te zetten. Via Eigenschappen zie je in hoeverre de taak al bepaalde systeembronnen, zoals cpu, ram en gpu, heeft aan gesproken. Dit beslag kun je bijsturen via Opties en Verwerkingsvoorkeuren. Je kunt hier bijvoorbeeld instellen dat het project moet pauzeren zodra je computer op de accu werkt of wanneer je die zelf gebruikt (op basis van muisbeweging of toetsengebruik). Je kunt ook een tijdslot instellen, een maximum aan schijfruimte of een plafondwaarde voor het cpu­gebruik. Immers, je wilt best wel wat stroomverbruik ‘opofferen’ aan een ethisch verantwoord project, maar je houdt het toch liefst wat binnen de perken. Via het Taakbeheer kun je ook altijd het actuele gebruik van de diverse systeembronnen controleren. Druk hiervoor op Ctrl+Shift+Esc, klik eventueel op Meer details en open het tabblad Prestaties. 

Je beslist zelf hoe intens en wanneer BOINCprojecten van je systeem gebruik mogen  maken

Ook handig om weten: via het menu Weergave en Geavanceerde weergave kun je in de BOINC­ manager veel meer feedback opvragen en de diverse projecten ook nauwkeuriger beheren.