Walter Wijnhoven

Een van de leden van het eerste uur is Aad Hogervorst. Als lid van de (toen nog geheten) AIgg was hij in 1990 betrokken bij de oprichting van de werkgroep Neurale Netwerken. “Dit onderwerp fascineert me, omdat neurale netwerken een inkijkje bieden in de werking van de hersenen”, vertelt Aad. “Mijn allereerste computerprogramma op basis van neurale netwerken – een lerende muis – leeft nog steeds voort in de vorm van een JavaScript-versie gemaakt door Gerard Vriens.” Zie: http://web.inter.nl.net/hcc/gvriens/programs/LearningMouse.html.

Links: Aad Hogervorst, rechts: Gerard Vriens

Wat is AI eigenlijk?
“AI is dat deel van een computerprogramma dat ervoor zorgt, dat dit programma iets kan dat voorheen voorbehouden leek aan mensen”, legt Aad uit. “Denk aan het winnen van een potje schaak tegen een grootmeester of het herkennen van een tumor op een (digitale) röntgenfoto. AI-systemen leren op basis van voorbeelden. Die kunnen worden aangeboden, zoals bij het herkennen van voorwerpen in foto’s. Of door het AI-systeem zelf gegenereerd worden door te proberen, zoals leren om met schaak te winnen. Met de nadruk op leren doe ik de AI-systemen gebaseerd op door mensen opgestelde regels (in plaats van voorbeelden) wel tekort. Deze systemen vergen een enorme menselijke inspanning om alle regels op te stellen en te testen. Lerende systemen vergen een enorme hoeveelheid rekenkracht en dus energie want zij hebben heel veel voorbeelden (data) nodig. Denk aan de ‘algoritmen’ op Instagram, Facebook of Tiktok.”

Programmeren
Voor AI blijft programmeren belangrijk; er worden nog steeds nieuwe algoritmen ontdekt en onderzocht. Aad: “Er kunnen bruikbare algoritmen op internet gevonden worden, maar die moet je inbedden in je eigen programma om er iets aan te hebben. Verder is het grote voordeel van lerende AI dat je de functionaliteit die geleerd wordt (bijvoorbeeld het bepalen of er een poes op een foto staat) niet zelf hoeft te programmeren. Ik vind programmeren zelf erg leuk, vooral als ik steeds een stukje van een einddoel kan realiseren en zie dat dit werkt. Dat is altijd weer ‘kicken’ en zo ga ik van kick naar kick. Zo werk ik aan een programma voor mijn echtgenote. Haar werk is het oplossen van conflicten in organisaties. Daarbij is het belangrijk om goed inzicht te hebben in de relaties tussen de mensen in zo’n organisatie en een gunstig aangrijpingspunt te vinden voor het verbeteren van de samenwerking. Met het programma, dat stukken zelf geprogrammeerde AI bevat, kunnen relatienetwerken geanalyseerd worden.” Zie: www.triadentool.nl.

AI en robotica
AI is sterk verweven met robotica. HCC-leden zitten wat dat betreft op de eerste rij, want behalve een Interessegroep AI is er ook een Interessegroep Robotica. Aad: “Inderdaad zijn sommigen lid van beide groepen. AI en robotica horen van nature bij elkaar. Je hebt intelligente software nodig om complexe robots te besturen. Anderzijds liggen er voor AI uitdagingen in de robotica. Er zijn overigens ook leden die zowel lid zijn van HCC!ai als van HCC!programmeren. Ook dit is een logische combi: voor AI is programmeren nodig en anderzijds biedt de AI een leuk terrein om als programmeur actief mee te zijn.”

Zelf aan de slag
Om je kennis over AI te vergroten en eventueel problemen met behulp van AI op te lossen zul je zelf met AI aan de slag moeten gaan. Alleen op die manier leer je praktische vaardigheden, zullen de abstracte begrippen en methoden uit de AI concrete inhoud krijgen, wordt kennis ‘van horen zeggen’ omgezet in eigen ervaring en kom je er achter wat je (nog) niet weet. Dat kost natuurlijk tijd en moeite, maar HCC!ai kan daarbij behulpzaam zijn. Aad: “Ons doel is om de leden te stimuleren en te ondersteunen bij het opdoen en uitwisselen van kennis en ervaring op AI-gebied. Dat kan zowel individueel gebeuren als in werk-, studie- en projectgroepen. Het kernpunt van onze activiteiten is de maandelijkse bijeenkomst.”

Maandelijkse bijeenkomsten
Wie maximaal profijt wil hebben van het HCC!ai-lidmaatschap doet er goed aan regelmatig de bijeenkomsten te bezoeken. Die vinden plaats op de eerste zaterdag van elke maand, behalve in augustus. De locatie is Dorpshuis de Dissel in Hooglanderveen (vlakbij Amersfoort) waar volop ideeën, ervaringen, tips, en andere informatie op het gebied van AI wordt uitgewisseld. Kun je niet naar bijeenkomsten komen, blijf dan op de hoogte van de activiteiten door je aan te melden voor de regelmatig verschijnende nieuwsbrief en de website in de gaten te houden. Naast de fysieke bijeenkomsten houden een aantal leden aparte virtuele bijeenkomsten om gezamenlijk ‘Artificial Intelligence A Modern Approach’ (AIMA) te bestuderen, het standaard-leerboek van Stuart Russell en Peter Norvig. Zie: http://aima.cs.berkeley.edu. Soms verdiepen de deelnemers zich gezamenlijk in de benodigde wiskunde. Af en toe worden bevindingen gedeeld op de maandelijkse bijeenkomsten.

Wees welkom!
Op de bijeenkomsten worden meestal presentaties gegeven door de leden. Een belangrijk onderdeel is de ‘plenaire sessie’, een groepsgesprek waarin allerlei aspecten van AI aan de orde kunnen komen. Deze sessie staat gepland om 13.00 uur en is ook online te volgen via een link die de leden ontvangen. De sessie start met een inventarisatierondje waarin iedereen onderwerpen kan aandragen, waarna de voorzitter bepaalt in welke volgorde deze aan de beurt komen. Voor (en soms ook na) de plenaire sessie is er gelegenheid voor een bezoekje aan de kantine, een kijkje bij de eveneens aanwezige Interessegroep HCC!robotica, informele gesprekken in kleinere groepjes en/of zelfwerkzaamheid. Wees welkom!

Kennisdeling
Kennisdeling is erg belangrijk tijdens de bijeenkomsten, vertelt Aad. “Soms is er een externe spreker. Laatst gaven twee studenten van de Universiteit van Nijmegen enkele presentaties over AI. Verder organiseert onze voorzitter (of iemand anders) af en toe een kortlopend project, waarin de leden die meedoen een programma maken om een puzzel op te lossen of een spelletje te winnen. Elk lid doet dat meestal in zijn eigen programmeertaal volgens eigen aanpak. Naast de bijeenkomsten vindt kennisdeling plaats via de website https://ai.hcc.nl, waar vooral de verslagen van de bijeenkomsten inhoudelijke informatie bevatten en via de maandelijkse nieuwsbrief, waarin secretaris Peter Uilenreef interessante weblinks opneemt.” Wie een onderwerp wil inbrengen kan dat aangeven op de bijeenkomst zelf of tevoren aanmelden via bestuur@ai.hcc.nl. Voorbeelden van onderwerpen:

• tips over interessante boeken, tijdschriftartikelen en websites
• bespreking van zelfgemaakte programma’s, al dan niet met AI erin, b.v. om een puzzel op te lossen
• presentatie over de techniek achter vormen van AI
• beschrijving en demo van ervaring met AI, zoals Dall-E en ChatGPT
• een demo met een robotje
• bespreking van hardware om het leerproces van een neuraal netwerk te versnellen

Projecten van leden
Sommige leden van HCC!ai doen op een eigen website of YouTube-kanaal verslag van hun eigen AI-activiteiten. Op Ben’s prikbord, door Ben Hooijenga, staan diverse AI-onderwerpen (https://bensprikbord.nl/AIgg/AIgg.html). Hij programmeert graag in Visual Prolog (VP), een programmeertaal speciaal ontwikkeld voor AI. In een al langer lopend project combineert hij zijn interesse voor robotica met die van AI en traint hij het neurale netwerk in zijn robotje Madeleine (https://bensprikbord.nl/Backpropagation/backpropagation.html).

Een project waaraan meerdere leden meededen, is de puzzelvorm ‘kamertjesverhuur’ (Engels: ‘slitherlink’). Het resultaat plaatste Gerard Vriens op zijn website (http://web.inter.nl.net/hcc/gvriens/programs/slitherlink.html). Hij gebruikt voor het oplossen een genetisch algoritme, naar een idee van Titus Krijgsman. “Gerard doet ook onderzoek naar het automatisch genereren van series karakters”, vertelt Aad. “Dit op basis van de statistiek van het vóórkomen van karakters in een bestaande tekst na een paar voorgaande karakters. Bijvoorbeeld de kans dat na de karakters v, a, en n een spatie volgt. Hoe meer voorgaande karakters je meeneemt in de statistiek, hoe beter het resultaat op echte tekst lijkt, ook al staat er onzin. Dit sluit al aardig aan bij het seizoensthema van HCC: ChatGPT.”

ChatGPT
ChatGPT is de nieuwste trend op het gebied van AI. ChatGPT (Generative Pre-trained Transformer) is een prototype van een chatbot met kunstmatige intelligentie, ontwikkeld door OpenAI. Het is gebaseerd op het GPT-3-5-model van OpenAI, een verbeterde versie van GPT-3. ChatGPT werd gelanceerd in november 2022 en trekt de aandacht vanwege zijn gedetailleerde reacties en uitgesproken antwoorden. Hoewel de software zich presenteert als alleswetende machine, zitten er nog wel fouten en feitelijke onjuistheden in. Helaas is de software van OpenAI, hoewel de naam anders doet vermoeden, niet openlijk inzichtelijk. Zelf testen? De chatbot is gratis te gebruiken via www.openai.com; er is ook een professionele versie met meer mogelijkheden.

Seizoensthema
Kortweg is ChatGPT slimme software die razendsnel in staat is om op basis van een simpele vraag tekst te schrijven. De chatbot kan onder meer antwoord geven op vragen en hierbij uitleg geven, teksten herschrijven of samenvatten, songteksten of proza schrijven, verhalen bedenken, of tekst genereren voor je eigen website of sociale media.

Begin 2023 werd een overeenkomst gesloten tussen Microsoft en OpenAI om 10 miljard dollar in ChatGPT te investeren. Microsoft wil ChatGPT implementeren in het eigen cloudplatform Azure en in Office-programma’s zoals Word en Excel.

ChatGPT is seizoensthema bij HCC en uiteraard is ook HCC!ai van de partij. Aad: “Rob van der Ouderaa heeft al een live demo gegeven over ChatGPT en Arjan Breed gaf een presentatie over de technische achtergrond. Deze en soortgelijke initiatieven komen vanzelf naar voren tijdens onze maandelijkse bijeenkomsten.” Een extra reden om een keer langs te komen in Hooglanderveen!

ChatGPT over PC-Active en HCC!ai
Dat ChatGPT nog veel te leren heeft, blijkt uit het antwoord op onze vraag aan de chatbox naar contactgegevens van HCC!ai. Dat levert verwijzingen op naar een Facebook-pagina van ene meneer ‘Cai’ en een LinkedIn-account in het Arabisch…

Gelukkig is ChatGPT over PC-Active een stuk duidelijker.

Vraag: Waarom is PC-Active een interessant tijdschrift?

Antwoord: PC-Active biedt een breed scala aan interessante en relevante artikelen voor computergebruikers en -liefhebbers van alle niveaus, en is daarom een boeiend tijdschrift om te lezen.

Dat rekenen we helemaal goed, dank je wel chatbot!