Een paar maanden geleden was het groot nieuws: de C64 mini, een splinternieuwe, kleine versie van de Commodore 64, de best verkochte homecomputer ooit. Maar je kunt ook zelf een Commodore 64 bouwen. Veel leuker!
Marien Kaptein en Ron van Schaik
De Commodore 64 blijft ook na ruim 35 jaar onze gemoederen bezig houden. Hoewel de introductie al in 1982 was, was de computer enkele maanden geleden opnieuw groot nieuws, met de introductie van de C64 Mini. Dit is een gedetailleerde replica op vijftig procent van de originele grootte en bevat 64 originele Commodore 64 spellen. Via een HDMI-kabel kan de Mini op een tv of monitor aangesloten worden en levert dan beeld in 720p-kwaliteit. Ook zijn er diverse emulators te downloaden om de games op een desktopcomputer te kunnen spelen.
In deze workshop laten we zien dat er ook nog een heel andere manier is om een mooie Commodore 64 in huis te halen. We stellen drie mogelijke configuraties voor. De behuizing is telkens hetzelfde, maar voor de innerlijke componenten zijn meerdere opties op de markt. Allereerst hebben we natuurlijk een kast (lees: behuizing) nodig voor onze computer. Hiervoor kunnen we gebruik maken van een splinternieuwe versie in verschillende kleuren.
 |
 |
Het verhaal van de behuizing begon in 2014 toen een handelaar de originele mallen voor de C64C vond op een faillissementsveiling. Hij greep zijn kans en startte een Kickstarter-campagne voor het opnieuw maken van C64 behuizingen. Inmiddels zijn de mallen in Duitsland beland en kun je ze kopen in verschillende kleuren [1].
De beschikbare kleuren zijn beige (originele kleur van C64C), grijs/bruin (originele kleur van het eerste model), grijs/antraciet (kleuren van de SX64 portable) of stijlvol zwart. Hier kun je ook een ledje bij kopen, deze zit bij de Commodore 64 rechtsboven en dient als powerlampje. Het vierkante formaat dat benodigd is voor de behuizing is niet bij de reguliere elektronicawinkel te koop. Buiten dat kun je hier ook allerlei andere kleuren kopen, zoals blauw, hiermee steel je straks vast de show.
 |
 |
Het verhaal van de behuizing begon in 2014 toen een handelaar de originele mallen voor de C64C vond op een faillissementsveiling. Hij greep zijn kans en startte een Kickstarter-campagne voor het opnieuw maken van C64
We hebben nu wel een klein probleem, het enige onderdeel wat op dit moment (nog) niet nieuw verkrijgbaar is, is het toetsenbord. Maar die zijn wel te vinden op Marktplaats of eBay, of van een defecte Commodore 64. Om het toetsenbord in de behuizing te plaatsen heb je ook nog twee voetjes nodig. Je kunt natuurlijk de voetjes uit een originele behuizing gebruiken, maar als je die niet hebt moet je deze ook aanschaffen. Dat kan bij de dezelfde winkel, maar op internet zijn meer aanbieders [2].
Ultimate64
Voor de binnenkant zijn er meerdere opties. We beginnen met een product van Nederlandse bodem, de Ultimate64 [3] van ons eigen HCC!commodore clublid Gideon Zweijtzer. Het hart van dit moederbord wordt gevormd door een FPGA waarin de originele chips van de C64 zijn nagemaakt. Dit levert een hoge compatibiliteit op; bijna alle spellen en demo’s werken met dit systeem. Een groot voordeel is dat er een HDMI-output is voor het aansluiten van een moderne tv. In plaats van diskettes kan er met een usb-stick of een drive gewerkt worden. Voor de purist is er de optie om maximaal twee originele SID-geluidchips te installeren.
Ten slotte zijn alle functionaliteiten van de Ultimate64 II+ ingebouwd. Daarmee krijg je gelijk de keuze uit freezers zoals de KCS Powercartridge of de Final Cartridge 3, maar kun je ook een Ram Expension Unit (REU) aanzetten en nog veel meer. De montage gaat eenvoudig, het kleine bord past perfect in de originele behuizing. Na het vastschroeven hoeven alleen nog het toetsenbord en de led worden aangesloten.
C64 Reloaded
De tweede optie die we voorstellen is wat meer natuurgetrouw. De C64 Reloaded [4] is een nieuw ontworpen moederbord waarop de originele chips geplaatst kunnen worden. Standaard is het bord al voorzien van een aantal chips zoals de RAM, ROM en PLA. Zelf moeten worden toegevoegd de CPU, twee CIA’s, de VICII en de SID. Hierbij kan gekozen worden uit zowel de 6xxx als de 8xxx serie. De chips worden in zogenaamde ZIF-sockets geplaatst. Hiermee zijn ze eenvoudig te vervangen en is er geen soldeerwerk nodig. Dit maakt dit bord ook uiterst geschikt voor het testen van chips uit defecte systemen.
Ook dit bord past perfect in de originele behuizing en net als bij het vorige bord hoeven alleen het toetsenbord en de LED te worden aangesloten. Alle poorten van de originele C64 zijn aanwezig, met uitzondering van de TV. Deze is vervangen door een s-video uitgang, die nog op veel moderne TV’s aanwezig is. Zie hiervoor: [4]
Raspberry Pi
De laatste optie in deze workshop is natuurlijk de Raspberry Pi. In principe volstaat model A van de Pi, maar sommige distributies vereisen een modernere variant. Met de Pi hebben we gelijk HDMI voor de TV, en usb voor een flashdrive, joystick en toetsenbord. Voor usb zijn diverse game-pads, controllers en joysticks te koop. Voor het retrogevoel kun je bijvoorbeeld een usb-variant van de bekende Competition Pro [5] krijgen.
Mooier is natuurlijk als je, net als bij de andere configuraties, gebruik zou kunnen maken van het originele toetsenbord en originele joysticks. Hiervoor is de Keyrah V2 [6] op de markt. Dit is een los bordje dat via usb aangesloten kan worden op de Pi (of op een andere computer). Het bordje past in de C64 behuizing en voegt de twee originele joystick poorten toe én een aansluiting voor het toetsenbord.
Voor de emulatie zijn voor-geconfigureerde images te downloaden, die de Pi bij het aanzetten gelijk in C64 emulatie brengen. Twee voorbeelden hiervan zijn de Pi Lizard [7] en de Combian 64 [8].
Zo zie je maar, ook in 2018 is het nog mogelijk om een vrijwel nieuwe Commodore 64 in elkaar te zetten. Voordeel is natuurlijk dat je niet zoals de Mini gebonden bent aan C64 games en zelf duizenden spellen vanaf het internet kunt downloaden en spelen. Ik zou zeggen op naar de 30 miljoen stuks!
Bronnen:
[1] https://shop.pixelwizard.eu
[2] www.thefuturewas8bit.com/c64c-kb-brk.html
[3] https://ultimate64.com/Main_products
[4] https://icomp.de/shop-icomp/en/produkt-details/product/c64-reloaded-mk2.html
[5] www.muizenshop.nl/p/speedlink-competition-pro-usb-joystick-game-collection-99-best-of-c64-classix/52872
[6] www.vesalia.de/e_keyrahv2.htm
[7] https://pilizard.blogspot.com/2017/11/the-pi-lizards-64-images.html
[8] https://cmaiolino.wordpress.com
