ChatGPT: waarom (niet)?

Toon van Daele

Om beter inzicht te krijgen in wat een AI-bot als ChatGPT voor jou kan betekenen, is het goed dat we zo’n bot even afzetten tegen een ‘klassieke’ zoekmachine als Google of Bing. Bij een zoekmachine tik je een zoekterm in, waarna de service bruikbare informatie in een databank van geïndexeerde webpagina’s opspoort. Vervolgens krijg je de resultaten opgelijst in de vorm van (links naar) webpagina’s, geordend volgens relevantie.

Een chatbot als ChatGPT gaat helemaal anders tewerk. Om te beginnen kan ChatGPT niet zelf op het internet zoeken en kan deze alleen een door mensen samengesteld corpus consulteren (zie eerste artikel). Niet alleen de geraadpleegde bronnen zijn dus grotendeels anders maar ook de eigenlijke presentatie van de gevonden informatie is compleet verschillend. Net zoals bij een chatsessie krijg je bij ChatGPT de antwoorden immers in de vorm van dialogen, geformuleerd in een natuurlijke taal. Deze verschillen bepalen uiteraard mee waarom of wanneer je beter (niet) ChatGPT gebruikt.

Accuraatheid 
Gezien het corpus van ChatGPT vooralsnog niet recenter is dan september 2021 moet je de bot alvast niet aanspreken voor gebeurtenissen die actueler zijn dan deze zogeheten cutoff date.

Voor informatie ouder dan pakweg anderhalf jaar kun je dus wel aankloppen bij ChatGPT, maar een kritische houding blijft aangewezen. ChatGPT slaat de plank namelijk ook wel eens mis en kan zelfs met enige flair ook flagrante onwaarheden verkondigen. Wanneer je de bot dan op vermoedelijke fouten wijst, stuurt deze vaak het antwoord bij, wellicht omdat er voor het vervolgantwoord nu ook andere bronnen uit het corpus werden bijgehaald. Houd er tevens rekening mee dat ChatGPT vooralsnog geen bronnen vermeldt, wat het nog lastiger maakt om de betrouwbaarheid in te schatten.

Sommige critici stellen dat tools als ChatGPT heel goed zijn in het bouwen van zinnen die statistisch gezien goed klinken en betekenisvol zijn, maar dat ze een totaal gebrek aan ‘metacognitie’ hebben. Anders gezegd, de bots zelf hebben geen flauw benul of wat ze zeggen correct is, wat de deur voor desinformatie verder openzet.

Voor actuele informatie kun je helaas nauwelijks of niet bij ChatGPT terecht

Objectiviteit 
Om te vermijden dat gebruikers de bot inzetten om bijvoorbeeld malafide computercode te genereren – dit is trouwens al gebeurd – of om instructies te bekomen voor, zeg maar, het maken van een bom, worden er allerlei filters ingezet. Op zich begrijpelijk maar net zulke (niet-geopenbaarde) inhoudsfilters kunnen de objectiviteit aantasten en tot vooringenomenheid leiden. Immers, hoe of in hoeverre laat je de bot antwoorden op vragen als "Op welke vlakken scoort Biden beter dan Trump?"

Gebruikers van sociale nieuwssite Reddit zijn er trouwens al in geslaagd om ChatGPT te jailbreaken door hun prompts zodanig te formuleren dat de bot de ingestelde filters en beperkingen niet langer hanteerde.

Gebruikssuggesties 
Met deze pertinente vragen rond de accuraatheid en objectiviteit van ChatGPT lijkt het wel alsof we het gebruik van ChatGPT willen ontraden. Niets is minder waar. Alerte gebruikers kunnen namelijk veel plezier aan deze bot beleven, er tijd mee besparen en er allerlei nuttige dingen mee doen.

Het is bijvoorbeeld perfect mogelijk een lange, eventueel anderstalige tekst in een promptvenster te typen of te plakken en vervolgens te vragen om bijvoorbeeld de tekst te vertalen, te vereenvoudigen, samen te vatten, of er enkele inhoudsvragen voor te genereren. Of omgekeerd: samen met de tekst voeg je zelf inhoudsvragen toe en je verzoekt de bot om hierop te antwoorden. De resultaten van zulke prompts zijn vaak indrukwekkend goed en kunnen nuttig zijn voor divers studiewerk.

Maar ChatGPT kan ook creatief uit de hoek komen – hoewel tegenstanders van deze technologie woorden als ‘creatief’ en ‘artistiek’ niet graag in de mond nemen. Vraag ChatGPT gerust een sollicitatiebrief te schrijven, waarbij je meteen ook maar de vacaturetekst en de nodige bedrijfsinformatie meegeeft om deze in de brief te verwerken. Of je tikt enkele ingrediënten in en je vraagt de bot welke lekkere gerechten je daarmee kunt bereiden. Of je zegt de bot een leuk gedicht te schrijven met een bepaald rijmschema, of een sprookje met specifieke personages. Maar ook op een andere manier kan ChatGPT creatief zijn: de bot schrijft namelijk net zo lief code voor scripts en allerlei applicaties in diverse programmeertalen, van Visual Basic tot Python.

Maatschappij 
Journalisten, programmeurs, copywriters, leraars… Voor tal van beroepen kan ChatGPT een schitterende tool zijn. Immers, de bot geeft een creatieve voorzet waarop je dan als menselijk expert vanuit je eigen intuïtie, gevoelens en contextueel denken verder werkt. Tegelijk is er het besef dat een dergelijke technologie nog veel krachtiger kan worden en uiteindelijk ook bedreigend, want niet langer een hulpmiddel maar een vervangmiddel.

De eerste paniekreacties zijn er trouwens al, zoals scholen en webforums die krampachtig het gebruik van ChatGPT door leerlingen en gebruikers (trachten te) verbieden, of auteursrechtenorganisaties die in allerijl rechten en plichten aanscherpen.

De precieze maatschappelijk impact van ai-technologieën als ChatGPT valt nog af te wachten, maar het lijdt weinig twijfel dat deze significant zal zijn. Sam Altman, CEO van OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, heeft alvast gewaarschuwd dat regulering meer dan wenselijk is en dat potentieel angstwekkende vormen van artificiële intelligentie dichterbij zijn dan velen vermoeden.